Radyasyonun zararlı etkileri hakkında hastaların bilgi düzeyinin değerlendirilmesi: bir hastane örneği

Abstract

Amaç: Bu çalışma hastanelerde sağlık hizmeti alan hastaların, teşhis ve tedavi sırasında maruz kaldığı radyasyonun, insan vücuduna zararları hakkında bilgi düzeyini ölçmek ve aynı zamanda bu bilgiye hangi kanal vasıtasıyla eriştiklerini değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. Yöntem: Çalışma Mayıs- Eylül 2017 tarihleri arasında, İstanbul’ da bir kamu hastanesinde bilgisayarlı tomografi, angiyografi, radyografik görüntüleme, nükleer tıp tedavisi gibi iyonize radyasyon içeren işlem uygulanan 100 hastadan, anket yolu ile elde edilen veriler ile yapılmıştır. 19 ifadeden oluşan ankette yer alan ilk 5 soru; yaş, cinsiyet, medeni durum, eğitim durumu ve aylık gelir gibi demografik özellikleri ölçmeye yönelik olarak sorulmuştur. Radyasyonun zararları hakkında bilgi düzeyini ölçmek için katılımcılara 5’li Likert tipte 7 ifade ve bilgi edinme kanalı ile ilgili bir soru sorulmuştur. Elde edilen veriler için yapılan güvenilirlik analizinde cronbachalpha katsayısı 0,786 olarak bulunmuştur. Verilerin analizinde frekans, yüzde, aritmetik ortalama ve standart sapma gibi tanımlayıcı istatistiki yöntemler ve bağımsız örneklerde t testi, tek yönlü varyans analizi ve korelasyon testi kullanılmıştır. Bulgular: Elde edilen sonuçlara göre; hastaların %76’sı istenilen radyolojik tetkikin zararlı radyasyon içerdiğini düşündüğünü ve en çok röntgenin zararlı radyasyon içerdiğini belirtmişlerdir. Radyasyon zararları hakkında yeterli bilgiye sahip olduğunu ifade edenlerin oranı %63 olarak görülmüştür. Radyasyon hakkında bilgiyi hangi kanaldan aldınız sorusu, 10 seçenekten oluşan çoklu yanıt vermeye imkan tanınan bir soru olarak sorulmuştur. Bu soruya cevap olarak en yüksek oranda (%22,9) “medya” seçeneğinin işaretlendiği görülmüştür. “İşlemi yapan sağlık personeli bilgilendirdi” seçeneği %12,8, “ailem bilgilendirdi” seçeneği %12,3 ve “doktordan bilgi aldım” seçeneği %11,9 olarak ifade edilmiştir. Ankete katılan hastaların radyasyonun zararları hakkında bilgi düzeyini ölçme amaçlı olarak sorulan 7 ifadeye (5’li likert) verilen cevapların aritmetik ortalaması ise 3,86 olarak yüksek oranda bulunmuştur. Sonuçlara göre hastaların radyasyon hakkında farkındalığı yüksek olsa da, işlemi yapan sağlık personelinin bilgilendirmesi beklenirken kişilerin medya ve aile çevresinden bilgi aldığı görülmektedir. Sonuç: Araştırma sonuçlarına göre ankete katılan hastalardan % 24’ünün radyasyonun zararlı olmadığı seçeneğini seçmesi göz ardı edilmemelidir. Ayrıca radyasyonun zararları hakkında bilgiyi nereden aldınız şeklinde çoktan seçmeli olarak sorulan ifadelere en yüksek oranda (%22,9) medya cevabı seçildiği görülmektedir.

Aim: The aim of this study is to measure the level of information about radiation of patients who are exposed the radiation during the diagnosis and treatment and to evaluate in which channels they have reached that information. Method: The study was carried in a publicospital in Istanbul between May and September 2017 by applying a questionnaire to 100 patients who had been examined with ionizing radiation. The Cronbachalpha coefficient for the reliability analysis for the obtained data was, 786. In the analysis of the data, descriptive stasistical methods such as frequency, percent, mean and standard deviation were used and independent samples t test, one way variance analysis and correlation test were used. Results: According to the results %76 of the patients stated that the radiological examination contained harmful radiation. The x-ray was expressed as the most harmful examination. The proportion of those who stated that they had sufficient information about radiation damages was seen as % 63. On the channel where information about radiation damages is obtained; (22.9%) were selected as media options. The option “I was informed by the health personnel who made the transaction”, “I was informed by my family” and “I received information from the doctor” were 12.8%, 12.3% and 11.9%, respectively. The averages of the answers given in 7 expressions (5 likert) to measure the level of knowledge about the radiation damage of the participating patients found; 3.86. Conclusions: Patients often received information about radiation through the media and family. In order to improve patient safety, patients should be informed before radiation containing procedures by the health care staff