Meta-Anlatılarda İktidar: Karl Marx ve Max Weber’in Karşılaştırmalı Analizi

Abstract

Sosyal bilim şemsiyesi altında yer alan kesimler tarafından ele alınan iktidar, birçok düşünür tarafından ilgi alanları doğrultusunda yeniden inşa edilmiştir. Bu yoğun tanım ve açılımları, sistematik biçimde bireysel olarak incelemek pek olası değildir. Bundan dolayı bu açılımları tetikleyen Karl Marx ve Max Weber’in iktidar konusunda ifade ettiklerini incelemek, geçmişi okumayı mümkün kıldığı gibi mevcut iktidarı da daha anlaşılır kılmaktadır. Yapılan okumalar neticesinde, çalışma nesnesi olan ikilinin “iktidar nedir?” sorusuna verdiği cevapların, birbirinden kopuk olmadığı görülmüştür. Marx için iktidar emek-sınıf-devlet üçgeninde işlenirken; Weber, iktidarı analitik bir zemine çekerek rasyonalite-otorite-etki ve en önemlisi tarihsellik üzerinden okumaya çalışmaktadır. Weber’in, Marx ile kurduğu düşünsel temasın bu denli yoğun olmasının sebebi aynı kaygıyı taşıyor olmasından kaynaklanmaktadır. Her iki isim kapitalist uygarlığa karşı insan öznesini savunmaktadır. Lakin Marx bunu büyük oranda ekonomik zeminde yaparken Weber daha çoğulcu nedenlerle bunu analitik bir zeminde açıklayarak Marx’ın bıraktığı boşlukları doldurmaktadır.

Power, which is dealt with by segments under the umbrella of social science, has been reconstructed by many thinkers in line with their interests. It is not possible to systematically analyse these intensive definitions and expansions individually. Therefore, analyzing what Karl Marx and Max Weber, who triggered these expansions, expressed about power makes it possible to read the past and makes the current power more understandable. As a result of the readings made, it has been seen that the answers given by the two, who are the object of study, to the question “what is power?” are not disconnected from each other. While for Marx, power is processed in the triangle of labour-class-state, Weber tries to read power on an analytical ground through rationality-authorityeffect and most importantly historicity. The reason why Weber's intellectual contact with Marx is so intense is that they have the same concern. Both names defend the human subject against capitalist civilization. However, while Marx does this largely on economic grounds, Weber fills the gaps left by Marx by explaining this on an analytical ground for more pluralistic reasons