Kaçarlar 1795-1925 tarihleri arasında İran coğrafyasında hüküm sürmüş
Türk asıllı hanedanlıktır. Kaçar Hanedanlığı’nın dördüncü hükümdarı olan
Nâsırüddin Şah, hanedan mensupları içerisinde Avrupa'ya seyahatler
düzenleyen ilk hükümdardır. Şah, İngiltere seyahati sırasında İngilizlere 50
yıllığına İran’da üretilen tüm tütünlerin üretim ve işletme hakkını
vermiştir. Tütün imtiyazı sonucunda halkın geçim kaynağı olan tütünün
ellerinden alınması ve İngiliz şirketin halka zulmedici davranması gibi
nedenler isyan hareketine dönüşmüştür. Yapılan çalışmada tütün imtiyazı
ve ona karşı gösterilen kitlesel tepkiler sonucu meydana gelen sosyal
hayattaki değişimler ele alınmıştır. Makalede çalışmanın asıl konusunu
oluşturan tütün imtiyazının sosyal hayatta meydana getirdiği değişimlere
yer verilmiştir. Ayrıca Kaçar Hanedanlığı’nın kısa tarihçesine ve tütün
imtiyazına da değinilmiştir. Çalışma için öncelikle literatür taraması
yapılmış ve Farsça kaynaklardan istifade edilmiştir. Ülkemizde, bahsedilen
konu hakkında yeterli çalışmanın bulunmaması bu makaleyi
hazırlamamın temel amacı olmuştur.
Qajars were a dynasty of Turkish origin that ruled in İran between 1795-
1925. Nâsırüddin Shah, the fourth ruler of the Qajar dynasty, was the first
ruler among the members of the dynasty to organize trips to Europe.
During his trip to England, he granted the British the right to produce and
operate all tobacco produced in İran for 50 years. As a result of the
tobacco concession, the tobacco, which was the source of livelihood of
the people, was taken away from them and the British company's
oppressive behavior turned into a rebellion movement. This study focuses
on the changes in social life that occurred as a result of the tobacco
concession and the mass reactions against it. In the article, the changes in
social life brought about by the tobacco concession, which constitutes the
main subject of the study, are included. In addition, the brief history of
the Qajar dynasty and the tobacco concession are also mentioned. For
the study, a literature review was conducted and Persian sources were
utilized. The lack of sufficient studies on the subject in our country has
been the main purpose of preparing this article.
