Immanuel Kant düşünce tarihinin en etkili figürlerinden birisidir. Sosyal
bilimlerde Kant’ın terminolojisi, ele aldığı konular, sunduğu argümanlar,
önerdiği çözümler ve ortaya attığı yeni aydınlatıcı sorularla pek çok
disiplin için bir mihenk taşı konumdadır. Özellikle de çağdaş yazının
özgürlük, belirlenimcilik ve etik gibi konularında bugün ne denli mümbit
olduğu düşünüldüğünde Kant’ın güncelliği her zamankinden daha çok
değer kazanmaktadır. Bu nedenle makalede Kant’ın belirlenimcilik ve
özgürlük konusundaki uzlaşıya nedensellik düşüncesi üzerinden nasıl bir
karşılık bulmaya çalıştığı hususu üzerinde durulmaktadır. Kant zaman ve
mekâna bağlı fenomenal dünyanın zorunluluk içeren nedensel karakterini
düşünülür dünyanın karakteristikleriyle birlikte ele almaya teşebbüs eder.
Buradaki motivasyonlardan biri, David Hume’un ellerinde çıkmaza giren
nedensellik ilkesini kurtarmak. Ama Kant bu adımı özgür istence yer açan
bir nedensellik kavrayışıyla da barıştırmak ister. Bu nedenle onun bir diğer
(ve daha önemli) motivasyonu özgür istence sahip ahlaki bireyin kendisine
de bir alan açmak olarak belirir. Makalede, Kant’ın bilimin inceleme
nesnesi olan doğa dünyasının belirlenimciliği ile öznenin ahlaki eylemlerinin temeli olan otonomisini uzlaştırma teşebbüsü ele alınmakta,
bu yöndeki tespitlerine ilişkin bir değerlendirme sunulmakta ve Kant’ın bu
girişimindeki temel dayanak noktaları irdelenmektedir.
Immanuel Kant is one of the most influential figures in the history of
thought. In the social sciences, Kant’s terminology is a cornerstone for
many disciplines with the topics he deals with, the arguments he
presents, the solutions he suggests, and the new enlightening questions
he raises. Especially when we consider how fertile contemporary
literature is today on topics such as freedom, determinism and ethics,
Kant’s relevance becomes more valuable than ever. For this reason, the
article focuses on how Kant tried to find a response to the consensus on
determinism and freedom through the idea of causality. Kant attempts to
address the necessary causal character of the phenomenal world, which is
dependent on time and space, together with the characteristics of the
intelligible world. One motivation here is to rescue the principle of
causality, which had run into trouble in the hands of David Hume. But
Kant also wants to establish a concept of causality that makes room for
free will. Therefore, his other (and more important) motivation appears to
be to open up a space for the moral individual with free will. This article
examines Kant's attempt to reconcile the determinism of the natural
world, which is the object of study of science, with the autonomy of the
subject, which is the basis of moral actions. In addition, the basic
foundations of Kant's attempt are examined and an evaluation of his
arguments in this direction is presented.
