Türk tasavvufunda gülbanklar, ayin ve törenlerde dede/pir tarafından
okunan dualardır. Kalıplaşmış halleri ve yapısı itibariyle eski Türklerin alkış
adını verdiği büyüsel ve dini dualara benzemektedir. Mevlevi, Kalenderi ve
Halveti tarikatlarında da söylenen gülbanklar, özellikle Alevi-Bektaşi
topluluklar tarafından benimsenmekte ve cem törenlerinde sıklıkla
söylenmektedir. Alevi ve Bektaşilerde hayatın ve cem ayininin her anını
ilgilendiren farklı konularda gülbanklar kayda alınmıştır. Gülbanklar,
geçmiş ile bugün arasında kültürel bir köprü oluşturduğu için farklı bakış
açılarıyla incelenmesi gereken unsurlardır. Yapılan bu çalışmada Alevi-
Bektaşi gülbankları incelenerek bu gülbanklar içerisinde yer alan
kargış/beddua örnekleri tespit edilmiştir. Alkış/dua metinleri olan
gülbankların içerisinde hangi sebeplerle kargış/beddua unsurlarının yer
aldığı ortaya koyulmaya çalışılmıştır. Yapılan incelemede, gülbanklarda yer
alan kargış/beddua örneklerinin yapısal olarak genel yapıya uyduğu, bu
bedduaların zaman içerisinde doğal bir şekilde gülbankların içinde yer
almaya başladığı görülmüştür. Bunu yanı sıra tespit edilen beddua
örneklerinin topluluğa tarihi hatırlatmalarda bulunduğu ve kolektif
bellekte ortak anlatıyı yerleştirme işlevinde olduğu görülmüştür.
Gulbanks are prayers recited by dede/pir in the rituals and ceremonies of
orders in Turkish Sufism. In terms of their stereotypes and structure, they
are similar to the magical and religious prayers called alkış by the ancient
Turks. Also sung in Mevlevi, Kalenderi, and Halveti orders, gulbanks are
adopted especially by Alevi-Bektashi communities and are frequently sung
in cem ceremonies. Alevi and Bektashis have recorded gülbanks on
different subjects that concern every moment of life and the cem ritual.
Since they form a cultural bridge between the past and the present, they
are elements that should be analyzed from different perspectives. In this
study, Alevi-Bektashi gulbanks were analyzed, and examples of curses in
these gulbanks were identified. It tried to reveal the reasons for including
“cursing/beddua” elements in gulbanks, which are “alkış/prayer” texts.
The analysis shows that the “curses/kargış” examples in the gulbanks are
structurally compatible with the general structure and that these curses
have started to take place naturally in gulbanks over time. In addition, it
has been seen that the identified examples of curses serve as historical
reminders to the community and place a common narrative in the
collective memory.
