Kent Nüfusunun Eğitim Göstergeleri Aracılığıyla İllerde Yaşam Endeksinin Yorumlanması Afyonkarahisar Örneği

Abstract

Çağdaş toplumların önemli gündemlerinden biri toplumsal kalkınmadır. Toplumsal kalkınma çok boyutlu bir hedef olarak ekonomi, kültür, eğitim vb. birçok alandaki gelişmeleri kapsamaktadır. Türkiye’de ilk defa 2015 yılında TÜİK tarafından oluşturulan, illerde yaşam endeksi verilerinde, illerin belirli birtakım kriterlere göre sıralandığı bilinmektedir. Bunun dışında başta eğitim olmak üzere belirli birtakım alanlarda, örneğin sınav sonuçlarına göre, benzer sıralamaların yapıldığına da şahit olunmaktadır. Bu tür sıralandırmalar ya da derecelendirmelerden hareketle her bir il için birtakım değerlendirmelerin de yapılmakta olduğu hatta bu değerlendirmelerin yerel veya ulusal medya organlarına yansıdığı görülmektedir. Bu çerçevede bazı illerin üst sıralarda yer alması bazılarının da alt sıralarda yer alması nedeniyle başarı ve başarısızlık tespitlerinin yapıldığını da gözlemek mümkündür. Çalışma yöntem olarak, TÜİK’in verilerine dayalı istatistik analizine ve konuyu kırsal kalkınma sorunuyla ilişkilendiren niteliksel değerlendirmelere dayanmaktadır. Bu çalışmada özellikle eğitim endeksi başta olmak üzere çeşitli kriterlere göre oluşturulan endekslerin değerlendirilmesinde illerin kır ve kent nüfus oranlarının dikkate alınmasının gerekliliği vurgulanmakta, özellikle Afyonkarahisar İl’inin çevresine göre nispi olarak yüksek olan kırsal nüfus oranının il düzeyinde sıralamalara negatif yönlü yansıdığı üzerinde durulmakta ve sonuç olarak Türkiye’de benzer durumlar açısından kırsal kalkınmanın önemine vurgu yapılmaktadır.

One of the important agendas of contemporary societies is social development. Social development as a multidimensional goal includes economy, culture, education, etc. It covers developments in many fields. It is known that in the provincial life index data created by TÜİK for the first time in Turkey in 2015, the provinces are ranked according to certain criteria. Based on such rankings or ratings, it is seen that some evaluations are made for each province and these evaluations are even reflected in local or national media organs. In this context, it is possible to observe that success and failure determinations are made because some provinces are in the top ranks and some are in the lower ranks. In this study, it is emphasized that the necessity of taking into account the rural and urban population rates of the provinces in the evaluation of the indices created according to various criteria, especially the education index, and it is emphasized that the rural population rate of Afyonkarahisar Province, which is relatively higher than its surroundings, reflects negatively on the rankings at the provincial level and as a result. The importance of rural development is emphasized in terms of similar situations in Turkey.