Fezâ’il—i Beytü’l-Mukaddes’te Yer Alan Bazı Halk İnanışlarına Dair Söylemler

Abstract

Çalışmamız 17. yüzyılda Hıfzî tarafından kaleme alınan Fezâ’il-i Beytü’l- Mukaddes adlı eserde yer alan bazı halk inanışlarına dair söylemler üzerinedir. İncelemeye esas aldığımız Fezâ’il-i Beytü’l-Mukaddes’te yer alan halk inanışlarına dair söylemlerin din, kültür, coğrafya ve zamana bağlı olarak yeniden şekillendiği görülmektedir. Bu söylemlerden dünyanın şekli, duruşu ve mesafesine dair söylemlerin daha çok mitolojik unsurlar taşıdığı, ancak dünyanın sonuna dair söylemlerin dinsel olduğu görülebilmektedir. Pınar, ırmak, rüzgâr gibi dünya yaşamının vazgeçilmezi olan kaynakların oluşumları yarı mitolojik yarı dinsel yaklaşımla açıklanırken bazı kaynak suların beslenme şekli sadece dinsel söylemle açıklanmaktadır. Ayrıca bazı dinsel inançlardan dilsel söylemler geliştirilirken bazı nesnelerin tespit edilen zıt özelliklerinden de söylem geliştirilmektedir. Çalışmamızda ilk olarak Fezâ’il-i Beytü’l-Mukaddes hakkında kısa bir bilgi verilmekte daha sonra metinde tespit edilen halk inanışları ve bunlara dair yaklaşımlarımız yer almaktadır. Son olarak elde ettiğimiz bulguların değerlendirildiği Sonuç bölümüne yer verilmektedir.

Our study focuses on the discourses on some folk beliefs in Fezâ'il-i Bayt al-Muqaddes written by Hıfzî in the 17th century. In our study, it is seen that the discourses on folk beliefs in Fezâ'il-i Bayt al-Muqaddes are reshaped depending on religion, culture, geography and time. From these discourses, it can be seen that the discourses on the shape, posture and distance of the world carry more mythological elements, whereas the discourses on the end of the world are religious. While the formation of springs, rivers and winds, which are indispensable for life in the world, are explained with a semi-mythological and semi-religious approach, the way some spring waters are fed is explained only with religious discourse. In addition, while linguistic discourses are developed from some religious beliefs, discourse is also developed from the contrasting characteristics of some objects. The study first gives a brief information about Fezā'il al- Bayt al-Muqaddes and then includes the folk beliefs identified in the text and our approaches to them. Finally, there is a conclusion section where the findings we have obtained are evaluated.