Yapı projelerinin süre-maliyet optimizasyonunda metasezgisel algoritma kullanımı

Abstract

Yapı projelerinin belirlenen zaman ve bütçe çerçevesinde tamamlanabilmesi proje yöneticileri açısından en önemli konulardan biridir. Bunun sebebi projelerde kullanılan tüm kaynakların uygulamada sınırlı olarak bulunmasının yanı sıra sürenin de problemin bir kısıtlayıcısı olmasıdır. Böylelikle, toplam proje maliyetini oluşturan malzeme ve işçilik gibi tüm kaynakların hedeflenen proje süresiyle uyumlu olacak şekilde en baştan değerlendirilerek planlamanın yapılması ihtiyacı ortaya çıkmaktadır. Bu aşamada en kritik nokta proje yöneticilerinin bütçe ile süre arasında bir denge kurabilmesidir. Optimizasyon adı verilen ve bir problem üzerinde en iyi sonucu elde edebilme teknikleri olarak tanımlanan çalışmalar proje planlama ve uygulama alanında sıklıkla kullanılmaktadır. Optimizasyon teknikleri geçmişten günümüze oldukça büyük değişim göstermiştir. Geçmişte yapı projelerinde karşılaşılan süre-maliyet optimizasyon problemlerine kesin hesap yöntemleri gibi geleneksel yöntemlerle yaklaşılmış, problemin içerdiği karmaşıklık çözüme ulaşmayı güçleştirdiğinden daha gelişmiş yöntemlere ihtiyaç duyulmuştur. Bu sebeple yeni tekniklerin birbiri ardına ortaya konulduğu ve var olan tekniklerin durmaksızın geliştirildiği optimizasyon alanında son yıllarda adına topluca “metasezgisel algoritmalar” denilen çok sayıda yöntem türetilmiştir. Metasezgisel algoritmalar kesin çözümü garanti etmemekle birlikte yakınsama özelliği ile optimuma yakın çözümleri elde etmede oldukça kullanışlıdır. Bu çalışmada evrimsel algoritmalar, doğadan esinlenen algoritmalar ve melez algoritmalar gibi süre-maliyet optimizasyon probleminin çözümüne yönelik algoritmalar tanıtılmakta ve literatürdeki çalışmalar hakkında bilgi verilmektedir.

Completion of a project on time and within the budget is one of the important issues for the project managers. In addition to the fact that, the resources used in the project are limited in practice, also time is another constraint of the problem. This sophisticated relationship among time and cost has been one of the challenging problems among project managers at all times. Therefore balancing of these two factors is very crucial. These types of problems were formerly defined and solved by traditional exact methods such as crashing method and linear programming. However, the complexity of the trade-off problem makes difficult to solve. Hence a number of methods called metaheuristics have evolved over the past few years. Although a few algorithms can be applied to time cost trade-off problem to make it more useful and valid with less computational time, some algorithms have not been studied adequately. This paper summarizes the existing metaheuristic methods and algorithms which are applied for solving time-cost trade-off problem, including evolutionary algorithms, nature-inspired algorithms, hybrid algorithms and etc. The potential contribution of this paper is to provide the current literature for researchers.