Türkiye Türkçesi ağızlarında lakaplar: Besni ilçesi örneği

Abstract

Ad bilimi; canlı, cansız varlıkların veya soyut kavramların adıyla ilgilenen bilim dalıdır. Ad biliminin inceleme alanlarından biri de kişi adlarını (antroponomi) inceleyen bilim dalıdır. Ad kullanımı Türk toplumunda kültürel, sosyal birçok alanda işlevsel olarak kullanılmaktadır. Kullanılan her ad bir kişiyi temsil etmektedir. Ad biliminin inceleme alanlarından birini lakaplar oluşturmaktadır. Lakaplar genellikle insanlar arasında ilişkilerin hâlâ önemini koruduğu kırsal kesimlerde görülmektedir. Kırsal kesimlerde nüfusun azlığına bağlı olarak insanlar birbirlerini lakapları ile çağırmaktadır. Böylece ifadede ve davranışta samimilik, canlılık ve etkileyicilik görülmektedir. Kullanılan her lakap, bölgenin coğrafyasından, tarihinden, kültüründen ve sosyal hayatlarından izler taşımaktadır. Söz varlığı bakımından önemli bir yere sahip Türkiye Türkçesi ağızları ve onun bir yansıması olan lakaplar, Türkiye Türkçesi ağızlarında varlığını hâlâ sürdürmektedir. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde bulunan ve tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapan Besni ilçesinde lakap verme geleneği canlılığını korumaktadır. Bu çalışmada, Besni ilçesi ve köylerinde verilen lakaplar derleme yöntemi ile tespit edilmiştir. Yöre halkının ağzından söyleniş şekillerine göre lakaplar yazıya aktarılmıştır. Tespit edilen lakaplar veriliş nedenlerine ve yapılarına göre tasnif edilmiştir.

Nomology is the branch of science that deals with the names of living and non-living beings or abstract concepts. One of the fields of study of the science of names is the branch of science that examines personal names (anthroponomy). The use of names is used functionally in many cultural and social fields in Turkish society. Each name used represents a person. One of the fields of study of name science is nicknames. Nicknames are generally seen in rural areas where relations between people are still important. Depending on the small population in rural areas, people call each other by their nicknames. Thus, sincerity, liveliness and impressiveness are seen in expression and behavior. Each nickname bears traces of the geography, history, culture and social life of the region. Turkish dialects, which have an important place in terms of vocabulary, and nicknames, which are a reflection of it, still continue to exist in Turkish dialects. The tradition of giving nicknames in Besni district, which is located in the Southeastern Anatolia Region and has hosted many civilizations throughout history, preserves its vitality. In this study, the nicknames given in Besni district and villages were determined by compilation method. The nicknames were transferred to writing according to the way they were said by the local people. The determined nicknames were classified according to the reasons and structures.