GAP projesinin Türkiye pamuk üretimine etkisi: son on yıldaki değişimler

Abstract

Lifler yaşamımızın vazgeçilmez temel ihtiyaçlarından birisidir. İnsan sağlığı açısından önemli olan çok sayıda doğal lif bulunmakla birlikte, en önemlisi pamuk lifi olup, tüketilen tüm lifler içerisindeki payı % 28 ve bitkisel liflerin içerisindeki payı ise % 75’dir. Pamuk, ülkemizin önemli endüstriyel ürünlerinden birisi olup, ülke ekonomisi açısından önemli bir yer almaktadır. Pamuk gerek iç ticarette ve gerekse ülkemiz toplam ihracatı içerisinde önemli bir yer tutmaktadır. Pamuk yetiştiriciliği çevresel koşullara bağlıdır. Dolayısıyla pamuk liflerinin özellikleri pamuk çeşidinin genetik potansiyeline bağlı olmakla birlikte, çevre koşullarından da etkilenebilmektedir. Ülkemizde esas olarak Güneydoğu Anadolu Bölgesi, Akdeniz Bölgesi (Antalya ili dahil) ve Ege Bölgesi olmak üzere 3 bölgede pamuk tarımı yapılmaktadır. Güneydoğu Anadolu Projesi kapsamında 1995 yılında Harran Ovasına suyun verilmesiyle birlikte, GAP alanında pamuk üretimi yıldan yıla artmıştır. Her üç coğrafi pamuk üretim bölgesinde ekolojik koşullardan dolayı yetiştirilen pamuk çeşitleri farklılık arz etmektedir. Bu derlemede, GAP projesinin Güneydoğu Anadolu Bölgesi ve Ülkemizde son on yıldaki pamuk ekim alanı ve üretimdeki değişimleri incelenmiştir.

Fiber is one of the most indispensable basic needs for our life. There are several types of fibers that are important for human health. Cotton fiber is the most important one and has a share of 28% in all the fibers consumed and a share of 75% among vegetable fibers. Cotton (Gossypium hirsutum L.) being a major cash and industrial crop of Turkey, plays a key role in the boosting of national economy. Besides earning huge amount of foreign exchange through textile export, it also provides fiber for inland textile industry. Cotton cultivation is mainly dependent on the environmental conditions. Thus, while the fiber properties of cotton depend on the genetic potential of cotton varieties, they might also be affected by environmental conditions. In our country, cotton cultivation is mainly carried out in three regions including Southeastern Anatolia, the Mediterranean region (including the province of Antalya) and Aegean Region. Southeastern Anatolia Project (SAP) called GAP is carried out in Southeast of Turkey and it is a multifaceted project covering irrigation, energy and health. Under this project, with the release of water into the Harran Plain in 1995, cotton production has been increasing year by year in the region. Cotton varieties grown in each of the three geographic regions are different from each other due to the different ecological conditions of the regions. In this compilation, it will examine the impact of GAP project on cotton production, cotton acreage and development of last decades in South East Anatolia and Turkey.