Eski Kâhta (yeni kale) Kalesi’nde osmanlı döneminden izler: lüleler ve ithal seramikler

Abstract

16. yüzyılın ilk yarısının sonlarına doğru kahvenin, 17. yüzyılın başlarında ise tütünün Osmanlı toplumunda yer etmeye başlaması, halkın sosyal hayattaki alışkanlıklarında ciddi değişiklikler yaşanmasına sebep olmuştur. Bu iki maddenin de kendine özgü eşyalar aracılığı ile tüketilmesi, seramik sanatı içinde yeni denilebilecek formların doğmasına zemin hazırlamıştır. Fincanlar ve lüleler, kahve ve tütün tüketiminde kullanılmaya başlanmış, özellikle 19. yüzyıl sonlarına gelindiğinde Anadolu’nun birçok bölgesinde yaygınlık göstermişlerdir. Fincan ihtiyacının Kütahya gibi önemli üretim merkezlerinin yanında Çin ve Avrupa’dan önemli ölçüde ithalat ile karşılandığı anlaşılmaktadır. Öyle ki; bazı Avrupa porselen fabrikalarının Osmanlı coğrafyası için özel üretimler yaptıkları dahi bilinmektedir. Bu çalışmada çeşitli dönemlerde Kahta Yeni Kale’de yapılan kazı çalışmaları sırasında ele geçirilen ve bugün Adıyaman Müzesi’nde bulunan lüleler ve Avrupa’dan ithal edilmiş fincan ve benzeri porselenler değerlendirilmiştir. Bugünkü sınırlar içinde ülkenin Güneydoğusunda bulunan bir Ortaçağ kalesinde Osmanlı dönemi buluntularının değerlendirilmesi hem bölgedeki Osmanlı izlerinin saptanmasına, hem halkın o dönemdeki alışkanlıklarına ve sosyal hayatlarına hem de ülkenin ticari hayatındaki ilişkilerine dair ip uçlarına destek olacaktır.

Towards the end of the first half of the 16th century, coffee, and at the beginning of the 17th century, tobacco began to take place in the Ottoman society, causing serious changes in the habits of the people in social life. The consumption of these two consumption items by means of unique items has led to the emergence of new forms in the art of ceramics. Cups and bowls began to be used in coffee and tobacco consumption, and they became widespread in many regions of Anatolia, especially in the late 19th century. In the use of cups, it is understood that a large number of imports are made from China and Europe, as well as important production centers such as Kütahya. It is also known that some European porcelain factories even made special productions for the Ottoman geography. In this study, the Ottoman Period’s pipes and porcelains cups imported from Europe found during the excavations in Kahta Yeni Kale at various times and which are in Adıyaman Museum today were evaluated. Evaluation of Ottoman period finds in a medieval castle located in the southeast of the country within today's borders will support both the detection of Ottoman traces in the region, the habits and social life of the people in this period, and the clues about the relations in the commercial life of the country.