Peygamber’in (a.s.) vefatının ardından Kur’an’ın yorum ve tefsiriyle ilgili bir kısım problem ler yaşanmış ve problemlerin çözümü konusunda sahabe (r.a.), var gücüyle çalışmaktan geri
kalmamıştır. Bu çalışanlar içinde, genç yaşına rağmen, Kur’an’la ilgili bilgisi bizzat Rasûlullah
(a.s.) tarafından onaylanan ve ashabın da fikirlerinden istifade ettiği Abdullah b. Abbas gel mektedir. İbn Abbas’ın Arap diline hakimiyeti ve Kur’an’la ilgili açıklamaları Buhârî (ö.
256/870), Taberî (ö. 256/870), İbnu’l-Esîr (ö. 630/1233), İbn Kesîr (ö. 774/1373), Süyûtî (ö.
911/1505) gibi birçok alimin kitaplarında zikredilmekte1
, sonra gelen müfessirlerin kitapla rında da görüşlerine yer verilmektedir. Çalışmada, öncelikle İbn Abbas’ın hayatı, hocaları, öğ rencileri, ders metodu ve siyasi düşüncesi ele alınmış, ardından “filoloji” ve “filolojik tefsir”
kavramı incelenmiştir. Daha sonra da İbn Abbas’ın Kur’an ayetleri hakkında yaptığı tefsir ve
yorumlarla ilgili örnekler filolojik tefsir bağlamında incelenmiştir. Kur’an-ı Kerim’i rivayet ve
dirayet metoduyla tefsir eden ve genel kabule göre lugavî tefsirin kurucusu olarak bilinen İbn
Abbas, aynı zamanda Kur’an müfredatının tefsirinde Arap şiirini delil olarak kullanan,
Kur’an’daki garip lafızların tefsirinde şiirden faydalanan ilk müfessir olarak görülmektedir.
Rivayet ve dirayet yöntemiyle tefsir yapan ve bu alanda en önemli kaynak olarak kabul edilen
İbn Abbas, tefsir kaynakları ile ilgili farklı yöntemleri kullanmıştır. O, Kur’an’da herhangi bir
ayetteki anlaşılmayan kelimeleri, kimi zaman başka bir ayetle açıklamış, bazen de konuyla
ilgili bir hadis yardımıyla çözüme ulaşmıştır. Yapılan çalışmanın amacı, tefsir kaynaklarından
örnekler ışığında İbn Abbas’ın filolojik tefsirdeki konumu ve öneminin ortaya konarak hem
Tefsir hem de Arap dili ve Belagatı alanına katkıda bulunmaktır.
After the death of the Prophet (PBUH), there were some problems with the interpretation
and exegesis of the Qur'an, and the companions (RA) did not lag behind in working with their
imagination to solve the problems. Despite his young age, Abdullah bin Abbas was among
these, whose knowledge of the Qur'an was personally approved by the Messenger of Allah
(PBUH) and whose ideas the companions have benefited from. Ibn Abbas's command of the
Arabic language and his explanations of the Qur'an are mentioned in the books of many scho lars such as Bukhari (d 256/870), Tabari (d 256/870), Ibnu'l-Esir (d 630/1233), Ibn Kathir (d
774/1373) ), Suyûtî (d 911/1505), and his views are also included in the books of the later
commentators. In the study, first of all, Ibn Abbas's life, teachers, students, teaching method
and political thought were discussed, and then the concept of "philology" and "philological
exegesis" was examined. Later, examples of Ibn Abbas's tafsir and comments on the verses of
the Qur'an were examined in the context of philological tafsir. Ibn Abbas, known as the foun der of the Tafseer al-Lughawi, who interpreted the Holy Qur'an by the method of narration
and recitation and is generally accepted to be the first mufassir to use Arabic poetry as evi dence in the tafsir of the Qur'an curriculum, and to use poetry in the tafsir of strange sayings
in the Qur'an. Ibn Abbas, who made tafsir using the method of narration and dirayat and is
considered the most important source in this field, used different methods related to tafsir
sources. He sometimes explained the incomprehensible words in any verse of the Qur'an with
another verse, and sometimes came to a solution with the help of a hadith on the subject. The aim of the study is to contribute to the field of both Tafsir and Arabic language and rhetoric
by revealing the position and importance of Ibn Abbas in philological exegesis in the light of
examples from tafsir sources.
