Bu çalışmada, iki lokasyonda (Kahramanmaraş ve Şanlıurfa), iki bakla çeşidinin (Salkım ve Fontes) altı farklı
bitki sıklığında (40 x 15, 40 x 20, 50 x15, 50 x 20, 60 x15 ve 60 x 20 cm)’ki kalite kriterleri incelenmiştir.
Deneme, tesadüf blokları deneme desenine göre ve faktöriyel düzende kurulmuştur. Deneme sonucunda elde
edilen bulgulara göre, tüm uygulamalar sonucunda saptanan kül, yağ, nem, protein ve nişasta değerlerinin
varyasyonu sırasıyla % 3.47-3.80, % 1.02-1.84, % 10.10-11.60, % 25.95-31.37 ve % 41.06-45.16 arasında
gerçekleşmiştir. Yapılan korelasyon analizinde, nişasta ve kül özelliklerinin korelasyonu hariç, diğerlerinin
birbirleri ile önemli ilişkiler gösterdiği belirlenmiştir. Ayrıca özellikler arasındaki etkileşimin anlamlılık
düzeyinin faktörlere göre değişiklikler gösterdiği saptanmıştır. Böylelikle, verilere uygulanan PCA (Principle
Component Analysis) analizi sonucunda her bir lokasyonun ayrı gruplar oluşturduğunu ve bu gruplar içinde de
incelenen örneklerdeki özelliklerin baskınlık durumuna göre belirgin bir dağılım gösterdikleri anlaşılmıştır.
Özetle, Şanlıurfa lokasyonundaki tüm özelliklere ait değerlerin Kahramanmaraş lokasyonundaki örneklere ait
değerlerden daha yüksek olmuştur. Denemede kullanılan çeşitler arasındaki yağ, nem ve protein
parametrelerinde önemli farklılıklar ortaya çıkmış ve istatistiksel olarak Salkım çeşidinin Fontes çeşidine göre
sadece yağ oranı (1.50 %) daha yüksek bulunmuştur. Ancak, nem (11.13 %) ve protein (28.33%) oranlarının
önemli derecede düşük olmuştur. Bitki yoğunluğunun irdelenen özelliklerdeki farklılıklara etkilerinin önemli
olmadığı görülmüştür. Denemeye alınan çeşitler ile bitki sıklıklarının lokasyonlara göre kalite kriterlerini
önemli ölçüde etkilenmiştir. Korelasyon analizleri ve PCA istatistik analizlerinin, çeşit, bitki sıklığı ve
lokasyonların incelenen kalite özelliklerine etkileri açısından değerlendirilmede, hem istatistiksel ve hem de
görsel olarak yararlı olabileceği sonucuna ulaşılmıştır.
In this study, the quality criteria were examined of two broad bean cultivars (Salkim and Fontes) at six different
plant density (40 x 15, 40 x 20, 50 x15, 50 x 20, 60 x15 and 60 x 20 cm) in two locations (Kahramanmaras and
Sanlıurfa). The experiment was set up according to the randomized blocks design and in the factorial order.
According to the findings obtained as a result of the experiment, the variation of ash, oil, moisture, protein and
starch values determined as a result of all applications were between 3.47-3.80%, 1.02-1.84%, 10.10-11.60%, 25.95-31.37% and 41.06-45.16%, respectively. In the correlation analysis, it was determined that, except for the
correlation of starch and ash properties, the others showed significant relationships with each other. Furthermore,
it was determined that the level of significance of the interaction between the features varies according to the
factors. Thus, as a result of the PCA (Principle Component Analysis) analysis applied to the data, it was
understood that each location formed separate groups and within these groups, the features in the examined
samples showed a clear distribution according to the dominance status.
In summary, the values of all the features in Sanliurfa location were higher than the values of the samples in
Kahramanmaras location. There were significant differences in oil, moisture and protein parameters between the
cultivars used in the experiment, and statistically, only the oil content (1.50%) of the Salkim variety was found
to be higher than the Fontes variety. However, the moisture (11.13%) and protein (28.33%) ratios were
significantly lower. It was seen that the effects of plant density on the differences in the examined characteristics
were not significant. The quality criteria of the varieties included in the experiment and the plant density were
significantly affected by the locations. It was concluded that correlation analyzes and PCA statistical analyzes
could be useful both statistically and visually in the evaluation of the effects of cultivar, plant density and
location on the examined quality characteristics.
