Beydâvî’nin Envâru’t-Tenzîl ve Esrâru’t-Te’vîl adlı tefsiri, dirayet tefsirleri
arasında sayılan seçkin tefsir metinlerinden birisidir. Dirayet tefsir geleneğine
bağlı olarak bu tefsirde; sahabe, tâbiûn ve selef âlimlerinin görüşlerine, kıraat vecihlerine, sarf, nahiv ve belâgat tahlillerine yer verilmiş; bazen itikâdî ve
fıkhî mezheplerin görüşleri ele alınıp isabetli bulunan görüşler aklî ve naklî
delillerle desteklenmiş; bazen de kevnî ayetler yorumlanırken ilmî tefsir metodu kullanılmıştır. Envâru’t-Tenzîl, Allah kelâmını neredeyse kendi dönemindeki
bütün ilimlerin verileri ışığında tefsir etmesi, dil kaidelerine ve aklî istidlallere
dayanarak yeni görüşler ortaya koyması yönüyle çok kapsamlı, ifadelerinin kısalığı yönüyle de muhtasar bir eserdir.
Baskın bir dirayet tefsiri karakteri taşıyan Envâru’t-Tenzîl, rivayet yönü itibariyle de zengin bir tefsirdir. Rivayet metoduna bağlı olarak bu tefsirde; Kur’ân
ayeti, yerine göre başka bir ayetle, hadisle veya sahâbî kavliyle tefsir edilmiş
bazen de konuyla alakalı esbâb-ı nüzûl, İsrâiliyyât ve fedâilü’l-Kur’ân rivayetlerine yer verilmiştir.
Al-Baydawi’s work Anwar al-Tanzil wa Asrar al-Tawil (The Lights of Revelation and the Secrets of Interpretation) is one of the most distinguished tafsir
(Qur’anic commentary) texts among tafsir bi al-ra’y (by sound opinion) commentaries. This commentary following tafsir bi al-ra’y tradition presents the
opinions of the Sahaba, Tabi’un and scholars of Salaf, recitation aspects, grammar, syntax and rhetorical examinations; occasionally discusses the views of
faith based and fiqh based sects and sagacious views are supported with rational
and traditional evidences; and sometimes scientific tafsir method is applied in
the interpretation of cosmologic verses. Anwar al-Tanzil is both a comprehensive and concise commentary since it explains the word of Allah in light of
nearly all sciences applied in its time and expresses new views based on the rules of language and rational deductions while having short expressions at the
same time.
Having dominant characteristics of tafsir bi al-ra’y, Anwar al-Tanzil is also a
substantial commentary with certain aspects that are characteristics of tafsir bi
al-riwayah. In accordance with tafsir bi al-riwayah (by transmission) method,
depending on the occasion, Quran verses are explained with other verses, had ith or Sahabe words. In addition, narrations of Asbab al Nuzul (causes of revelation), Israeli tales and Fadail al-Qur’an (Virtue of the Qur’an) in relation to
the subject are also presented in the book.
