Es-suyûtî’nin makâmât’ında konuşan değerli taşlar: el-makâmatu’l-yâkûtiyye

Abstract

Makâmât, Arap dili ve edebiyatında çok önemli yeri olan edebî türlerden bi ridir. Bir bakıma şiir tonundaki nesir ifadelerdir. Her cümle ve kelime, kendi arasında bir insicam ve ahenge sahiptir. Kelimeler arasında müzikal bir bo yut vardır. Tecnis ve seci sanatı ile örülüdür. Teşhis ve intâk/fabl sanatı da, Makâmâtların vazgeçilmez edebî unsurları arasında yer almaktadır. Bu edebî sanatlara yer verenlerden birisi de Celâluddîn es-Suyûtî(ö.911/1506)’dir. es Suyûtî’nin, Makâmât’ında teşhis ve intak sanatını en ideal şekilde icra ettiğini söylemek mümkündür. Eserinde bitkileri, çiçekleri, güzel kokuları ve kıymet li taşları konuşturmuştur. Bunlar, kendi özelliklerini birer birer dile getirmiş, karşı tarafa üstünlüğünü ispata çalışmıştır. Üstünlüklerini ispatlamak için, ilk etapta ayet ve hadislerden deliller getirmeye gayret etmiştir. Bu çalışmada, es-Suyûtî’nin makâmelerinden el-Makâmatu’l-Yâkûtiyye adlı edebî eserinde konuşturulan değerli taşlar ele alınmıştır. Onların tarihî süreçteki durumlarına dair bilgiler verilmiş; haklarında hadis diye rivayet edilen haberlerin analiz ve kritiği yapılmıştır.

Maqâmât is one of the literary species that have a very important place in Ara bic language and literature. They are prose expressions in a tone of poetry. Eve ry sentence and word has an insincerity and harmony among themselves. There is a musical dimension between words. Works are articulated with tecnis and seci art. Diagnosis and fable art are among the indispensable literary elements of Maqâmât. One of the artists who took part in these literary arts is Jalâladdîn as-Suyûtî (d. 911/1506). It is possible to say that as-Suyuti practiced the art of diagnosis and intuition in Maqamat in the most ideal way. In his work he made plants, flowers, beautiful smells and precious stones. So that talked about, his own characteristics, some of them expressed, the superiority of the other side has worked. In order to prove their superiority, they tried to bring evidence from verses and hadiths in the first place. In this work, precious stones were present ed in the literary work of al-Maqâmatu’l-Yâqûtiyye, one of the authorities of as-Suyuti. Information on their historical situation was given; the analysis and criticism of the news that had been narrated as hadith in their rights were made