İslamî fikriyatın teşekkülünde ilk dört asır büyük bir öneme sahiptir. Zira temel İslam ilimlerinin doğuşu ve sistematize edilişi bu döneme denk gelmektedir. Özellikle
Hz. Osman’ın şehit edilmesiyle başlayan siyasî iç kargaşaların etkisiyle İslam âlimleri
arasında birçok kelamî konuda ihtilaflar ortaya çıkmış ve bu ihtilaflar paralelinde birbirinden farklı görüşleri olan birçok fırka tezahür etmiştir. Bazı fırkaların temel dayanağı Kur’ân ve Sünnet iken, bazılarının akıl ve mantık ve diğer bazılarının ise siyasî
muharrikler olmuştur. Bu fırkaların teşekkülünde rolü olan belli başlı kimseler vardır.
Bu makalede Taberî’nin fırkalar içindeki rolü ve kelamî konumu incelenecektir. Taberî,
bazılarına göre Selefî, bazılarına göre koyu bir Ehl-i Sünnet taraftarı, bazılarına göre
Ashabu’l-Hadis’ten biri ve diğer bazılarına göre ise Eş‛arī kelamcılarının bir prototipidir. Fakat bu tanımlamaların hiçbirisi tam olarak Taberî’nin kelamî konumunu yansıtmaz. Bununla beraber bu tanımlamaların her birisinin haklılık payı da yok değildir. Zira
Taberî, bu fırkaların hepsinin de bazı görüşlerini benimsemiştir. Fakat tüm fikirlerini
kabul ettiği bir fırka yoktur.
The first four centuries are very important in terms of formation of the Islamic thoughts.
Because the essential Islamic sciences have born and become systematized in this
era. Especially by the effect of the political chaos among Muslims which started by
the martyrdom of caliph Osman, a lot of conflicts arouse on many theological topics
among experts of Islam and in parallel with these controversies, many different schools
of kalām came out. Some schools have relied on Qur’ân and Sunna whereas some
others based their thoughts on reason and logic and the other ones on the political
stimulants. In this article we will touch on Tabarî’s kalam position. According to some
experts Tabarî is a Salafi; according to some others he is a strong supporter of Sunnite;
according to the other ones he is one of the Aṣḥāb al-Ḥadīs (traditionists) and according
to some others he is a prototype of Ashʽarite theologians. But actually no one of these
definitions explains Tabarî’s position of kalām clearly. Yet, each of these definitions is
right partially. Because Tabarî has supported some ideas of all these schools. But there
is not any school among them which Tabarî supported completely
