Sanayi Devriminden itibaren, artan rekabete uyum sağlamak için robotlar üretimde ve montaj hatlarında insanların
yanında yer almaya başlamıştır. İnsan ve robot birbirinden çok farklı dinamiklere sahip iki farklı yapı oldukları
için montaj hattı dengeleme (MHD) problemi daha karmaşık hale gelmektedir. Robotik montaj hattı dengeleme
(RMHD) literatürde güncel olarak çalışılan konular arasında yer almaktadır fakat insan robot iş birliği ile MHD
problemi yeni bir çalışma alanıdır. Bu çalışmada insan-robot iş birliği ile montaj hattı dengeleme probleminin
çözümü için yeni bir matematiksel model önerilmiştir. Önerilen modelde, literatürdeki RMHD çalışmalarından
farklı olarak insanın ve robotun birlikte çalışması durumuna ek olarak aynı istasyona insan ve robot birlikte
çalışmasının sakıncalı olduğu durumlar da dikkate alınmıştır. Gerçek hayatta montaj hatlarının performansı
birbirleriyle çelişen birçok amaçla değerlendirilmektedir. Bütün bunlar göz önünde bulundurularak, insan robot iş
birliği ile MHD problemine Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) ve hedef programlama tekniklerinin entegre
edildiği çok amaçlı çözüm yaklaşımı önerilmiştir. Önerilen yaklaşımda, robot/insan çalışan maliyeti, çevrim süresi
ve iş istasyonu sayısının minimize edilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçların öncelik sıralamaları üretilen ürüne,
firmaya vb. sebeplerden dolayı farklılık göstermektedir. Bu nedenle üç amacın önem sırasından bağımsız olarak
optimal MHD çözümü bulunmuştur. Amaçların bütün farklı önem sırasının kombinasyonu için model sırasıyla
GAMS yazılımı ile çözdürülerek sonuçlar elde edilmiştir. Sonuçlar, altı kriter (robot/insan çalışan maliyeti, çevrim
süresi, iş istasyonu sayısı, hat etkinliği, düzgünlük indeksi ve denge gecikmesi) açısından ÇKKV yaklaşımları olan
BWM- MABAC sonuçlarına göre en iyi MHD seçeneği belirlenmiştir. Kriter ağırlıklarının duyarlılık analizi
yapılarak, kriter ağırlıklarının sonuçlarının sağlamlığı incelemiştir. Önerilen yaklaşım örnek veri seti üzerinde
uygulanmış ve sonuçları analiz edilmiştir.
Since the Industrial Revolution, robots have started to take their place alongside humans in production and
assembly lines in order to adapt to the increasing competition. Since human and robot are two different structures
with very different dynamics, the assembly line balancing (ALB) problem becomes much more complex. Wıth the
human-robot collaboration ALB problem is a new fıeld of study and yet there are limited studies on this subject.
in this study; a new mathematical model has been proposed to solve the problem of the ALB with the human/robot
cooperation. In the proposed model it is paid attention to situation of human and robot working together in addition
to the unfavorable situations of human/robot cooperation. In real life, the performance of assembly lines is
evaluated for many conflicting objectives. Considering all these, a multi-objective solution approach is proposed
in which Multi-Criteria Decision Making (MCDM)and goal programming techniques are integrated to the human robot co-operation for ALB problem. In the proposed approach, it is aimed to minimize the robot/human employee
cost, cycle time and number of workstations. The order of priority of these objectives differs for reasons of the
product produced, the company, etc. Therefore the optimal ALB solution was found regardless of the importance of three points. The results have been obtained using the GAMS software solving with respect to the model, of the
combination of objectives’ all different importance order. The results determined the best ALB option based on
the results with the perspective of BWM-MABAC MCDM approaches of six criteria (robot/human worker cost,
cycle time, number of workstations, line efficiency, smoothness index, and balance delay). Sensitivity analysis of
criterion weights examined the robustness of the results of criterion weights. The proposed approach was applied
on the sample data set and the results were analyzed
