Türkiye'de işçi sınıfı, DİSK ve TÜRK-İŞ karşılaştırmalı sınıf bilinci algısı ve sendikacılık faaliyetleri

Abstract

Bu araştırma Türkiye'de farklı düşünce yapıları üzerinde kurulan iki konfederasyonun sendikacılık faaliyetlerini ve işçi sınıfı ve sınıf bilincine yönelik algılarını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Toplumsal sınıfların oluşması ve gelişim süreci, her coğrafyada söz konusu coğrafyanın sosyal, ekonomik ve siyasal yapısına bağlı olarak farklılık göstermiştir. Dolayısıyla bu araştırmada Türkiye'de genel olarak sınıflı toplumsal yapının oluşumunun, özelde işçi sınıfının ortaya çıkmasının ülkemize özgü boyutları ele alınmaktadır. Ülkemizde işçi sınıfının oluşmasıyla beraber işçiler arasında sınıf kültürü ve sınıf bilinci gelişmeye başlamıştır. Sınıf bilinci; işçilerin bir arada olmasına ve dayanışma ve beraberlik ağı geliştirebilmelerine, 'kendisi için sınıf' olabilmelerine bağlıdır. Ancak 1980'li yıllardan sonra ülkenin ekonomik yapısına hakim olan Neo-liberalizmin birlik ve dayanışmayı engellemeye yönelik politikalarının işçi sınıfına hakim olan sınıf bilincini etkisizleştirmeye başladığı düşünülmüştür. Modern toplumlarda insanlar bir arada yaşayabilmek ve dayanışma sağlayabilmek adına örgütlenme gereksinimi duymaktadırlar. Sendikalar da işçi sınıfı örgütleri olarak Avrupa'da Sanayi Devrimi ile beraber ortaya çıkmış örgütlenmelerden biridir. Sendikal örgütlenme, işçi sınıfının giderek kötüleşen Sosyo-ekonomik koşullar karşısında birleşerek mücadele etmesine imkan sağlamıştır. Türkiye'de de benzer şekilde işçi sınıfının örgütlenmesi ve sendikaların kurulması sınıf hareketlerine ivme kazandırmıştır. Ülkemizde sendikaların, konfederasyon çatısı altında faaliyetlerine devam etmesi ilk defa TÜRK-İŞ'in kurulmasıyla sağlanmış ardından DİSK'in kurulmasıyla birlikte sendikacılık faaliyetleri gelişme göstermiştir. Birbirlerinden farklı ideolojileri temel alarak kurulan bu konfederasyonlar sendikacılık tarihinde önemli bir konuma sahiptirler. Bu çalışmada, Türkiye'de işçi sınıfı, sınıf bilinci ve sendika kavramlarına yönelik kuramsal yaklaşımlar ele alınmıştır. Araştırmada ele alınan bu olgular DİSK ve TÜRK-İŞ'e bağlı sendikalarda görev yapan yetkililerle yapılan anket çalışmasında sendika yetkilileri tarafından değerlendirilmiştir. Araştırmada elde edilen veriler ile iki konfederasyon bazında sendika yetkililerinin işçi sınıfı, sınıf bilinci ve sendikacılık faaliyetlerine ilişkin değerlendirmeleri karşılaştırılmıştır. Bunun yanı sıra ülkemizde 1980 yılında 24 Ocak Kararları olarak literatüre geçirilen program ekonomi alanında yapısal dönüşümlerin gerçekleşmesine yol açmış ve yeni ekonomik politikaların işçi sınıfının sınıf bilinci, sınıf kültürü ve örgütlenmesi üzerindeki etkileri alanyazında önemli bir yere sahip olmuştur. Böylece araştırma kapsamında yeni ekonomik politikaların etkileri üzerine kuramsal yaklaşımlara ve anket çalışmasına katılan TÜRK-İŞ ve DİSK'e bağlı sendikalarda görev alan yetkililerin değerlendirmelerine yer verilmiştir.

This research aims to reveal the trade unionism activities of the two confederations established on different thinking structures in Turkey and their perceptions of the working class and class consciousness. The formation and development process of social classes differed in each geography depending on the social, economic and political structures of the geography in question. Therefore, in this study, the formation of a class social structure in Turkey and the emergence of a working class are considered the dimensions specific to our country. With the formation of the working class in our country, class culture and class consciousness developed among the workers. Class awareness depends on the fact that workers can coexist and develop a network of solidarity and togetherness, be a 'class for themselves'. But after the 1980s, the policies of Neo-liberalism, which dominated the economic structure of the country, aimed at preventing unity and solidarity, neutralized the class consciousness that dominated the working class. In modern societies, people need to organize in order to live together and provide solidarity. As working-class organizations, trade unions, along with the Industrial Revolution in Europe, have allowed the working class to unite and fight against increasingly deteriorating socio-economic conditions. The organization of the working class in Turkey has given impetus to class movements. The establishment of TÜRK-İŞ and DİSK also affected the unionization rates. These Confederations, founded based on different ideologies, have an important position in the history of trade unionism. In this study, theoretical approaches to the concepts of working class, class consciousness and trade union in Turkey were discussed. These facts covered in the study were evaluated by trade union officials in a survey study conducted with officials working in trade unions affiliated to DİSK and TÜRK-İŞ. The data obtained in the study were compared with the evaluations of trade union officials on working class, class consciousness and trade unionism activities on the basis of the two confederations. In addition, the program, which was written in the literature as the 24 January Decisions in 1980 in our country, led to the realization of structural transformations in the field of economy and the effects of new economic policies on the class consciousness, class culture and organization of the working class had an important place in the literature. In this way, the research included theoretical approaches to the effects of new economic policies and evaluations of officials working in trade unions affiliated to TÜRK-İŞ and DİSK who participated in the survey study