Bu çalışma Türk ordusunun 27 Mayıs 1960 tarihinde bir darbe ile yönetime el
koymasından sonraki süreçte Türk aydının tutumunu incelemektedir. Çalışmayla Türk
demokrasinin ilk defa kesintiye uğratıldığı 1960 Darbesinde aydın tavrının çeşitli
yönleriyle ortaya konulmasıyla ülke demokrasisinde aydınlarını oynadığı rolleri
belirleyecek bir zemin oluşturmak amaçlanmaktadır. Cumhuriyet dönemi Türkiye‟sinde
hükümete karşı yapılan ilk gayrimeşru hareket olarak tarihe geçen 27 Mayıs 1960
darbesi, siyasal kültürün olgunlaşmadığı bir dönemde silahlı kuvvetler tarafından
yapılan bu müdahale, sonraki dönem alışkanlıklarının yolunu açmıştır. 27 Mayıs
sonrasında askeri, bürokrat ve aydınların tüm toplumu baskı ve şiddet yoluyla tepeden
inmeci bir anlayışla değiştirebileceği inancına sahip olması sürecin getirdiği bir diğer
sorundur.
Üç bölümden oluşan çalışmanın ilk bölümünde aydın ve darbe kavramları üzerinde
durularak Türk aydını ve Türkiye‟de yaşanan darbeler çeşitli yönleriyle ele alınmıştır.
Çalışma ikinci bölümünde Demokrat Parti ve ülkeyi darbeye götüren süreç hakkında
bilgi verilmiştir. Aynı bölümde Demokrat Parti iktidarı sürecinde ordu ve siyaset
ilişikleri ile 1960 İhtilali‟nde basının tutumu üzerinde durulmuştur. Üçüncü ve son
bölümde ise devrin aydınlarının devrin siyasi olaylarına yaklaşımları ana hatlarıyla
değerlendirildikten sonra; aydınlar sol görüşlü aydınlar ve sağ görüşlü aydınlar
başlıkları altında Türk aydınlarının darbeye bakışı isim ele alınmıştır. 1960 darbesinde
aydınların görüşleri, Türk aydınının devletle olan ilişkisi ve bağlılığı bakımından ele
alınmış ve o dönem aydınları darbeye nasıl baktıklarının sosyolojik çerçevesi
çizilmiştir.
This study examines the attitude of Turkish intellectuals in the period after the Turkish
army seized power with a coup on May 27, 1960. The study aims to create a basis for
determining the roles that intellectuals play in the country's democracy by putting
forward various aspects of the intellectual attitude in the 1960 coup, when Turkish
democracy was interrupted for the first time. The coup of May 27, 1960, which went
down in history as the first illegitimate movement against the government in Republican
Turkey, which is an intervention by the armed forces at a time when the political culture
was not robustly established, paved the way for the habits of the next period. Another
problem brought by the process was the belief that after May 27, the military,
bureaucrats and intellectuals can change the whole society with a top-down
understanding through pressure and violence.
In the first chapter of the study, which consists of three parts, the concepts of
intellectual and coup d'etat are emphasized, and the Turkish intellectual and the coups in
Turkey are discussed in various aspects. In the second chapter of the study, information
is given about the Democratic Party and the process that led the country to the coup. In
the same chapter, the relations between the Army and politics during the Democratic
Party's power and the attitude of the press in the 1960 Revolution are highlighted. In the
third and final chapter, the views of Turkish intellectuals to the coup are discussed name
by name under the titles of of intellectuals, left-wing intellectuals and right-wing
intellectuals after the approaches of the intellectuals of the period to the political events
of the period are outlined. The views of the intellectuals in the 1960 coup are discussed
in terms of the relationship and loyalty of the Turkish intellectual to the state, and the
sociological framework of how the intellectuals of that period viewed the coup was
drawn.
