Sınıf öğretmeni adaylarının ve okul öncesi öğretmeni adaylarının özel eğitime ilişkin metaforik algılarının incelenmesi

Abstract

Bu araştırma sınıf öğretmeni adaylarının ve okul öncesi öğretmeni adaylarının “Özel Eğitim” kavramına yönelik sahip oldukları algıları metaforlar aracılığıyla ortaya çıkarmak amacıyla yapılmıştır. Çalışma nitel araştırma desenlerinden olgubilim desenine göre düzenlenmiştir. Bu araştırma 2015-2016 akademik yılın güz döneminde Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sınıf Eğitimi Anabilim Dalı ve Okul Öncesi Eğitimi Anabilim Dalında lisans eğitimi görmekte olan özel eğitim dersi almış 93 (43 erkek ve 50 kız) son sınıf öğretmeni adayı ve 62 (22 erkek ve 40 kız) son sınıf okul öncesi öğretmeni adayı ile yürütülmüştür. Veriler öğretmen adaylarından “Özel eğitim …… gibidir, çünkü ……” ifadelerin tamamlamasıyla elde edilmiştir. Toplanan veriler içerik analizi yöntemi ile analiz edilmiş ve yorumlanmıştır. Elde edilen bulgulara göre “Özel Eğitim” kavramı için sınıf öğretmeni adayları 77, okul öncesi öğretmen adayları 41 geçerli metafor üretmiştir. Üretilen bu metaforlar daha sonra ortak özellikleri ve benzetme yönleri dikkate alınarak kategorileştirilmiştir. Bu işlem sonucunda “Özel Eğitim” kavramı için hem okul öncesi hem de sınıf öğretmeni adaylarının metaforları altı kategori altında toplanmıştır. Öğretmen adaylarının “Özel Eğitim”e ilişkin genel olarak algılarının olumlu yönde olduğu görülmüştür. Okul öncesi öğretmeni adayları en çok “Güçlendirici ve Onarıcı Olarak Özel Eğitim” ve “Toplumsal Bilinç Sağlama Olarak Özel Eğitim” kategorilerinde metafor üretirlerken, sınıf öğretmeni adayları ise, “Dikkat, Özveri ve Çaba Ürünü Olarak Özel Eğitim” kategorisinde en çok metaforu üretmiştir. Öğretmen adaylarının “Özel Eğitim” kavramına yönelik oluşturdukları metaforlar içinde “Güç ve Zor olan Bir Yapı Olarak Özel Eğitim” kategorisinde olumsuz nitelikte metaforlara da rastlanılmıştır.

The aim of this study is to find out, with the metaphor technique, the impressions and images of preschool teacher candidates and elementary school teacher candidates about “special education”. The study group consists of 93 (43 males and 50 females) senior class elementary school teacher candidates and 62 (22 males and 40 females) senior class preschool teacher candidates who took Special Education course at Ahi Evran University during 2015-2016 academic year. The data obtained were analyzed with the content analysis in accordance with the qualitative research model “phenomenology”. Thus, the data analyzed made up 6 categories reflecting the images of the teachers regarding “special education”. The most commonly used metaphors are “the special education as strengthening and repairing” and “the special education as providing social awareness“ for preschool teacher candidates. On the other hand, the most commonly used metaphor is “the special education as work of attention, self-abnegation, effort” for elementary school teacher candidates. Teacher candidates also produced negative metaphors on behalf of “the special education as hard and difficult construction” category.