Makine öğrenmesi, bilgisayar yardımıyla geçmişteki bilgileri kullanarak matematiksel ve
istatistiksel işlemlerle çıkarımlar elde eden ve gelecekteki olaylar hakkında tahmin yürütülmesi
modelleme yapılmasına imkân veren bir yapay zekâ alanıdır. Bu çalışmada 191 ülkenin 2014-
2018 yıllarında sağlık göstergelerinin insani gelişim endeksi (İGE) üzerindeki etkisini belirlemek
ve tahmin yapmak için makine öğrenmesi yöntemlerinden ağaç tabanlı regresyon modelleri
kullanılmıştır. Ağaçlı tabanlı regresyon modelleri model performans kriterlerine göre
karşılaştırıldığında en iyi modelin en yüksek R2 = 0.9962 ve en küçük RMSE = 0.0094 değeri ile
gradyan artırma model olduğu bulunmuştur. Gradyan artırma model ile İGE indeksine en fazla
etki eden 3 değişken sırasıyla: kişi başına cari sağlık harcaması, doktorların sayısı ve hemşireler
ile ebelerin sayısı olarak bulunmuştur. İGE değeri en yüksek olan 10 ülke ve Türkiye seçilerek
gradyan artırma model ile 2018-2019 yılları için İGE değerleri tahmin edilmiştir. Gradyan artırma
yöntemi ile İGE değeri en iyi tahmin edilen ülkeler sırasıyla Hollanda, İsveç, Norveç, İzlanda,
Danimarka, Türkiye, İrlanda, Almanya, Avustralya ve Çin şeklindedir.
Machine learning is a field of artificial intelligence that allows computers to predict and
model future events by making inferences from past information with mathematical and statistical
operations. In this study, we used tree-based regression models, one of the machine learning
methods, to determine and predict the effect of health indicators of 191 countries on the human
development index (HDI) between 2014 and 2018 years. When tree-based regression models were
compared according to model performance criteria, it was found that the best model was the
gradient boosting model with the highest R2 = 0.9962 and the smallest RMSE = 0.0094. With the
gradient boosting model, the three most important variables to HDI are; current health expenditure
per capita, physicians and nurses, and midwives, respectively. By selecting the ten countries with
the highest HDI values and Turkey, HDI values were estimated for 2018-2019 with a gradient
boosting model. The countries for which HDI values are best predicted by the gradient boosting
method are Netherlands, Sweden, Norway, Iceland, Denmark, Turkey, Ireland, Germany,
Australia, and China.
