Yusuf Has Hacib'in kamu maliyesi disiplinine dair görüşlerinin mali sosyoloji açısından incelenmesi

Abstract

Türk edebiyatı, tarihi ve sosyolojisi açısından kült eserlerden kabul edilen, Türk-İslâm mütefekkiri Yusuf Has Hacib tarafından yazımı yaklaşık 1070 yılında tamamlanan Kutadgu Bilig mesnevi ve siyasetname özellikleri taşımaktadır. Devlet yöneticisi konumunda bulunan hakanın devlet yönetiminde uyması gereken ilke ve esasları öğütleyerek ideal devlet ve toplum tasviri yapmaktadır. Devletin kamu maliyesi disiplini içinde toplumsal huzur ve mutluluğun sağlanmasında zaruri görülen kamu harcamaları belirtilmekte ve bunların finansmanı için topluma maddi bir yük yüklenilmemesi savunulmaktadır. Vergi toplum için bir yüktür, vergi yoksullardan alınmamalı, orta hallilerden zenginlere doğru artan düzeyde ve adaletli bir vergilendirme anlayışı benimsenmelidir. Mali sosyoloji açısından zaruri görülen harcamaların olması gerektiği gibi yapılmaması ve vergi yükünün adil dağıtılmaması sonucunda çalışan kesim mutsuz olacak ve üretimini azaltabilecektir. Bu çalışmanın amacı, Yusuf Has Hacib’in kamu maliyesine ve mali sosyolojiye ilişkin görüşlerini ortaya koymaktır. Çalışmada nitel araştırma yöntemi olan betimsel modelleme ile dokümantasyon analiz tekniği kullanılmıştır.

It has the characteristics of Kutadgu Bilig mesnevi and political treatise, whose writing was completed in about 1070 by the Turkish-Islamic thinker Yusuf Has Hacib, which are considered cult works in terms of Turkish literature, history and sociology. Hakan, who is in the position of a state administrator, makes an ideal classification of the state and society by advising the principles and fundamentals that must be followed in the state administration. In the discipline of Public Finance of the state, public expenditures that are considered necessary for ensuring social peace and happiness are stated and it is argued that no material burden should be placed on society for their financing. Tax is a burden for society, tax should not be taken from the poor, an increasing level and fair sense of taxation should be adopted from the middle-class to the rich. As a result of the fact that the expenditures that are considered necessary from the point of view of fiscal sociology are not done as they should be, and the tax burden is not distributed fairly, the working segment will be unhappy and can reduce its production. The aim of this study is to present Yusuf Has Hacib's views on public finance and fiscal sociology. In the study, descriptive modeling and documentation analysis technique, which is a qualitative research method, were used.