Türkiye’de kentsel dönüşüm uygulamaları: Adıyaman örneği

Abstract

Temelleri Sanayi Devrimi ve II. Dünya Savaşı sonrasında Avrupa’nın yeniden inşası, kentlerdeki çöküntü bölgelerinin ortadan kaldırılması için başlatılan çalışmalarla atılan kentsel dönüşüm uygulamaları, ülkemizde ilk olarak iç göçlerin bir sonucu olarak büyük kentlerde oluşan yasa dışı konut bölgelerinin “gecekondu” alanlarının dönüşümü ile başlamıştır. Böylece başlangıçta ülkemizin belli başlı büyük kentlerinde başlayan kentsel dönüşüm uygulamaları 1990’lardan sonra Anadolu’nun tüm kentlerinde ranta dayalı gerçekleşen kentsel ve işlevsel dönüşümler kentsel dönüşümü yeni bir imar faaliyetine dönüştürmüştür. Ancak belirtmek gerekir ki kentsel dönüşüm yeni bir imar faaliyeti olmayıp mevcut yapı stokunun ve kentsel hafıza/kimliğin korunarak kentin çağdaş ihtiyaçlara uygun olarak dönüştürülerek canlandırılması ve iyileştirilmesidir. Buradan hareketle bu çalışmada öncelikle kentsel dönüşümün kavramsal temelleri ele alınmış, ardından Dünyada ve Türkiye’de kentsel dönüşüm süreci incelenmiştir. Çalışma, Güneydoğu Anadolu’nun önemli kentlerinden olan ve yapı stokunun %70’inden fazlasının kaçak/ruhsatsız olduğu Adıyaman ili örneğinde gerçekleşen konut odaklı kentsel dönüşüm sürecine ilişkin literatür taraması ile elde edilen verilerin genel bir değerlendirilmesi yapılarak, önerilerle sonlandırılmaktadır.

The urban transformation practices, which were founded with the efforts to rebuild Europe after the Industrial Revolution and the Second World War and to eliminate the rift zones in the cities, started with the transformation of the slum areas of the illegal housing zones that were formed in big cities as a result of internal migration. However, it should be noted that urban transformation is not a new development activity, it is the revitalization and improvement of the city by transforming it in accordance with contemporary needs while preserving the existing building stock and urban memory/identity. Hence, the conceptual basis of urban transformation is discussed in this paper first; then urban transformation process in the world and Turkey were examined. The study is concluded with a general evaluation of the data obtained through the literature review of the housing-oriented urban transformation process in Adıyaman, one of the important cities of Southeastern Anatolia and where more than 70% of the building stock is illegal/unlicensed.