İlkokul matematik dersi öğretim programlarının alıştırmalar bağlamında incelenmesi: tarihsel bir analiz

Abstract

Bu çalışmada, Türkiye’de 1926’dan günümüze Cumhuriyet dönemi ilkokul matematik dersi öğretim programlarında alıştırmalar için yapılan düzenlemelerin karşılaştırmalı olarak incelenmesi amaçlanmıştır. Cumhuriyet tarihi boyunca uygulamaya konulan öğretim programlarının yazılı metinleri araştırmanın veri setini oluşturmuştur. Nitel bir araştırma olan çalışmada, doküman analizi yöntemi kullanılmış olup programlara ilişkin yazılı veriler içerik analizi ile çözümlenmiştir. Analizler sonucunda, programlarda alıştırmaların kullanım amaçları, özellikleri ve uygulama sürecine yönelik değişiklikler yapıldığı ve Cumhuriyetin ilanından itibaren 1990’lı yıllara gelinceye kadar programlarda önem verilen alıştırmalar konusunun özellikle 1990’lı yılların sonlarından itibaren önemini kaybetmeye başladığı belirlenmiştir. Öğretim programlarında alıştırmalar konusundaki değişikliklere ilişkin bulgular davranışçı öğrenme, anlamlı aritmetik ve yapılandırmacılık akımları ışığında tartışılmıştır. Matematik eğitimi alanında önemli etkileri olan bu akımların öğretim programlarında alıştırmalarla ilgili yaşanan değişimlerin anlaşılmasında katkıları olduğu belirlenmiştir. Ayrıca ülkemizde 2000’li yıllardan sonra programlarda ihmal edilmeye başlanan alıştırmaların detaylı düzenlemelerle gelecek program çalışmalarında ele alınması gereği üzerinde durulmuştur.

This study aims to make a comparative analysis of the curricula documents put into practice during the Turkish Republican period in terms of exercises as part of instructional arrangements. The data set for the study was the main official curricula documents published during the Republican period. The study employed document analysis method and the documents were examined with content analysis technique. The analysis of the data yields three main categories with regard to exercises: objectives, features and teaching arrangements. The comparative analysis pointed out that there was an increasing emphasis on and importance attached to the exercises until 1990’s. However, after then, there appeared a gradual and steady decrease in the emphasis placed on exercises. These findings were considered in the light of three main movements, whose effects were all too apparent in mathematics education: behaviourist learning, meaningful arithmetic and constructivism. We argue that these movements contributed to the interpretation of the relative importance of exercises for teaching mathematics and this, in turn, affected the curricular arrangements through the years. The paper concludes that exercises and relevant arrangements are a greatly neglected area of the curricula developed especially after 2000 and that the future program development efforts should pay attention to eliminate this deficiency with the incorporation of carefully designed and planned practice work.