Sunulan bu çalışmada cıva (Hg) toksisitesi üzerine zeolitin (Zeo) koruyucu etkisini
değerlendirmek için Oreochromis niloticus’un kan dokusundaki biyokimyasal parametreler
kullanılmıştır. Bu amaçla balıklar 0.01 ve 0.05 mg/L Hg ile 0.01 mg/L Hg+0.01 g/L Zeo ve 0.05
mg/L Hg+0.05 g/L Zeo karışımlarının etkisine 4 ve 21 günlük sürelerle bırakılmıştır. Elde
edilen kan serumunda alanin aminotransferaz (ALT) ve aspartat aminotransferaz (AST) enzim
aktiviteleriyle kortizol, glukoz, total protein, sodyum, klor ve potasyum düzeyleri otoanalizatör
cihazlarla ölçülmüştür.
Doğrudan cıva ve cıva+zeolit karışımlarının etkisinde incelenen serum parametrelerinde
ortam derişimine ve etki süresine bağlı olarak önemli değişiklikler saptanmıştır.
Cıvanın her iki ortam derişiminin etkisinde 4 ve 21 günlük süreler; cıva+zeolit
karışımının ise yüksek ortam derişiminde ve 21 günlük etki süresi sonunda ALT ve AST
aktivitelerinde anlamlı bir artış belirlenmiştir (P˂0.05).
Cıvanın tek başına etkisinde her iki etkileşim süresi sonunda da kortizol ve glukoz
düzeyleri artış göstermiştir (P˂0.05). Bununla birlikte cıva+zeolit karışımlarının etkisinde
kortizol düzeyinde 4 günlük, glukoz düzeyinde ise 21 günlük etki süresi sonunda anlamlı bir
artış belirlenmiştir (P˂0.05). Denenen her iki sürede de cıva+zeolit karışımlarının etkisinde
anlamlı bir değişim göstermeyen (P˃0.05) total protein düzeyi yüksek cıva derişiminin etkisinde
anlamlı bir azalış göstermiştir (P˂0.05).
Cıvanın doğrudan etkisinde özellikle de yüksek ortam derişiminde sodyum ve klor
düzeyleri azalırken; potasyum düzeyleri artmıştır (P˂0.05). Cıvanın zeolitle birlikte etkisinde
ise analiz edilen tüm bu elektrolit düzeylerinde önemli bir değişim belirlenmemiştir (P˃0.05).
Araştırma sonuçları O. niloticus’un serum enzim, metabolit ve elektrolit düzeylerinde
belirlenen değişikliklerin cıva+zeolit karışımına oranla cıvanın tek başına etkisinde daha fazla
olduğunu ve ortamda zeolit bulunduğunda cıva toksisitesinin kısmen ya da tamamen düzeldiğini
göstermektedir.
In the present work, blood biochemical parameters of Oreochromis niloticus were used
to assessment protective effects of zeolite (Zeo) on toxicity of mercury (Hg). For this purpose
fish were exposed to 0.01 and 0.05 mg/L Hg and 0.01 mg/L Hg+0.01 g/L Zeo and 0.05 mg/L
Hg+0.05 g/L Zeo for 4 and 21 days. It was measured alanine aminotransferase (ALT) and
aspartate aminotransferase (AST) activities and cortisol, glucose, total protein, sodium, chlorine
and potassium levels in obtained blood serum.
In the exposures of mercury alone and mercury+zeolite mixtures, significant changes
were determined in all analyzed parameters due to medium concentration and exposure period.
ALT and AST activities significantly increased at 4 and 21 days in both exposure
concentrations of mercury and at 21 days in higher concentration of mercury+zeolite mixture
(P˂0.05).
In the mercury alone, levels of cortisol and glucose elevated after the both exposure
periods (P˂0.05). The exposures of mercury+zeolite mixtures increased the cortisol level at 4
days and glucose level at 21 days (P˂0.05). At the both exposure periods in the mercury+zeolite
mixtures, it not determined significant alteration in the total protein levels (P˃0.05), while they
decreased in higher concentrations of mercury alone (P˂0.05).
In the exposure of mercury alone especially in its higher medium concentraion, levels of
sodium and chlorine declined, while level of potassium elevated (P˂0.05). However it was not
determined significant alterations in levels of all analysed these electrolytes in exposure of
mercury and in combination with zeolite (P˃0.05).
The results showed that the observed changes in activities of serum enzyme and levels of
metabolites and electrolytes of O. niloticus were higher in the mercury alone than
mercury+zeolite mixture and zeolite partially or totally played a protective role aganist the toxic
effect of Hg.
