Toplum içinde çıkan sorunların çözümü için toplumların gelişimine bağlı olarak
kurumlar oluşmaya başlamıştır. Çünkü bu ihtiyaç zaman kavramı hissedilmeksizin
bütün dünya kavimleri için bir zaruret oluşturmuştur. İnsanlar arasında meydana gelen
anlaşmazlıkları bir sonuca ulaştırmak, diğer bireylerin huzuru için de bir gereklilik arz
etmektedir. Bu tür olayların kontrol altına almak ve disipline etmek amacıyla kurumlar
oluşturulmuştur. Bu kurumların oluşum aşamaları uzun zamanlar alabilmektedir. Bazı
toplumlar adalet kavramını doğaüstü güçler ile uyuma; bazı toplumlar kendi içlerinden
bir şahsı; bazı toplumlarda adalet beklentisini tanrıya havale etmiştir.
Şer’i mahkemeler Osmanlı Devleti’nin en önemli yargı organı olan
mahkemelerdir. Padişahın ülkenin en ücra köşesine kadar adaleti sağlamak amacı ile
görevlendirmiş olduğu kadılar vasıtasıyla bu mahkemelerde insanlar kendilerini
savunmuş veya hak arama taleplerinde bulunmuşlardır. Bu davaların sonuçlarının kayıt
edildiği evraklara şer’iye sicilleri denmektedir. Bu siciller toplumun, sosyal ve hukuki
hayatı hakkında çok önemli bilgiler vermekle birlikte Türk Kültür ve Tarihi hakkında da
çok ciddi bilgiler muhteva etmektedir.
Bu çalışmamızda 246 numaralı Adıyaman kadı sicili (h.1329/m.1911) 1-70
sayfalarının transkripsiyon ve değerlendirmesini yapmaya çalıştık. İncelemiş
olduğumuz defterde mevcut konular içerisinde darp, kadın kaçırma, hakaret, bağ ve
bahçe tahribatı, aile içi şiddet, hırsızlık ve yaralama davalarının yanında kamu davaları da yer almaktadır. Çalışmamızın başında Osmanlı hukuk sistemi hakkında genel bir
değerlendirme ve Osmanlı hukukunu oluşturan unsurlar hakkında bilgi vermeye
çalıştık. Kadılık Kurumu, ortaya çıkışı, kadıların görevleri, yargılama şekilleri, Şer’iye
Sicilleri ile ilgili bilgi verip, incelediğimiz 246 numaralı Adıyaman Kadı sicilinin 1-70
sayfalarına dayanarak Adıyaman’ın sosyal ve ekonomik durumu hakkında bilgi
vermeye çalıştık.
In order to solve the problems in the society, institutions have started to form
depending on the development of societies. Because this need has created a necessity
for all the nations of the world without feeling the concept of time. Concluding disputes
between people is a necessity for the peace of mind of others. Institutions have been
established to control and discipline such events. The formation stages of these
institutions can take a long time. Some societies adapt the concept of justice to
supernatural forces; some societies are one of them; in some societies, he transferred the
expectation of justice to God.
The Sharia courts are the most important judicial organ of the Ottoman Empire.
Through the judges appointed by the sultan to provide justice to the far-flung corner of
the country, people have defended themselves or demanded rights. The documents in
which the results of these cases are recorded are called the sheriff registers. These
registers provide very important information about the social and legal life of the
society and contain very important information about Turkish Culture and History.
In this study, we tried to make transcription and evaluation of pages 1-70 of
Adıyaman kadi registry number (h.1329 / m.1911) numbered 246. In the book we have
examined, the current issues include assault, abduction, insult, vineyard and garden
destruction, domestic violence, theft and wounding as well as public lawsuits. At the
beginning of our study, we tried to give a general evaluation about the Ottoman legal system and information about the elements of Ottoman law. We have tried to give
information about the social and economic situation of Adıyaman on the basis of the
pages 1-70 of the Adıyaman Kadı registry, which we examined and gave information
about the establishment of Kadylik, the duties of judges, the forms of the judiciary and
the registers of the Sheriff.
