Fermi uydusu tarafından gözlenen gama ışın patlamalarının zaman serilerinin özelliklerinin incelenmesi

Abstract

Gama ışın patlamaları (GIP)’nın ışık eğrileri belirgin bir morfolojiye sahip olmayan ve milisaniye'den onlarca saniyeye kadar değişkenlik gösteren karmaşık bir yapıya sahiptir. GIP ışık eğrilerindeki değişkenlik üzerine yapılan çalışmalar ile onla-rın temelinde yatan fiziksel mekanizmanın doğası hakkında önemli ipuçları elde edilmesi beklenmektedir. GIP ışık eğrilerinin gözlenen zamansal değişkenliğini açık-lamak için çeşitli modeller önerilmiştir. Bunlardan iç şok modeli ve fotosferik model gibi önde gelen modeller, hızlı değişkenliği doğrudan merkezi motorun aktivitesine bağlar. Son zamanlarda öne atılan modellerde, zamansal değişkenliğin, hızlı yayınım üreten fiziksel mekanizmalara bağlı olarak iki farklı ölçek gösterebileceğini öne sür-mektedir. GIP'ların anlık yayınımlarının daha iyi anlaşılması ve farklı modellerdeki bazı temel bileşenlerin test edilebilmesi için bu kaynakların zamansal değişkenliğinin farklı enerji bantlarında elde edilmesi önem taşımaktadır. Bu tez çalışmasında Fer-mi/LAT uydusu ile gözlenen GIP’ların zamansal özellikleri 30 MeV–300 GeV enerji aralığında wavelet metodu ile incelenmiştir. Elde edilen sonuçlar Fermi/GBM uydu-su ile gözlenen GIP’ların daha düşük enerjilerde (8 keV – 1MeV) elde edilen zaman-sal özellikleri ile karşılaştırılmış ve enerjiye bağlı olarak gösterdikleri benzerlikler ve farklılıklar tartışılmıştır.

The light curves corresponding to the prompt emission of Gamma-ray bursts (GRBs) show complex structures with no well-defined morphology as well as exhibi-ting variabilities from milisecond to tens of seconds. Variability studies of GRB light curves are expected to provide important clues on the nature of the underlying physical mechanisms. A number of models have been put forward to describe the time structure of GRB light curves. These include the internal shock and photosphe-ric models which suggest that it is the activity of the central engine that is responsible from the variability of the light curves. Data and models models suggest the existan-ce of at least two time scales suggesting more than one mechanism that leads to the prompt emission. It is important to extract the temporal variability of these sources in different energy bands in order to better understand the prompt emissions of GRBs and to test the various components in the different models. In this thesis, the tempo-ral properties of GRBs, observed with the Fermi/LAT satellite, are analyzed with the wavelet method in the energy range of 30 MeV-300 GeV. Results are compared with the temporal properties of GRBs observed with the Fermi / GBM satellite at lower energies (8 keV-1 MeV) to investigate the similarities and the differences.