Mevsimlik işçilerde sosyal dışlanmışlık: Adıyaman ili örneği

Abstract

Sosyal sorun olgusu insanlık tarihinden bu yana sosyal hayatı fazlaca baskı altında tutmuştur. Sosyal sorunlarla birlikte ortaya çıkan sosyal dışlanma durumu, bu kavramın üzerinde hassasiyetle durulmasını zorunlu kılmaktadır. Genel olarak sosyal dışlanma kavramı, toplumun bir parçası olma ve topluma uyum sağlama anlamına gelen sosyal bütünleşmenin tam tersi olarak kullanılmaktadır. Sosyal dışlanma sosyal hayata katılımı engellemekle birlikte, bireylerin toplum tarafından alışılagelmiş üretim metotlarının dışına itilme nedenini de ortaya çıkarmaktadır. Toplumsal hayata uyum sağlayamama ve var olan üretim süreçleri içerisinde yer alamama ise toplumun huzur içeresinde yaşamasını engelleyici ve bir arada yaşama kültürünü zayıflatıcı faktörleri bünyesinde barındırmaktadır. Sosyal dışlanma toplumdaki birçok kesim gibi mevsimlik tarım işçilerinin de günlük yaşamlarında karşılaştığı bir durumdur. Geçici veya mevsimlik tarım işçileri tarımsal faaliyetlerin yoğun olduğu dönemlerde istihdam edilen işgücü grubudur. Özellikle ekim ve hasat zamanlarında Çukurova, Ege, İç Anadolu, Karadeniz, Güneydoğu ve Doğu Anadolu'nun bazı şehirleri ciddi sayıda mevsimlik işgücü talep eden bölgeler olmuşlardır. Sosyolojinin önemli kavramlarından biri haline gelen ve yaşamın her evresinde ve alanında yaşanabilme olasılığı olan "sosyal dışlanma" bu çalışmanın temel çerçevesini oluşturmaktadır. Bu çalışmanın genel amacı mevsimlik işçilerin sosyal dışlanmışlık durumunun ve buna etki eden faktörlerin Adıyaman ili örnekleminde ele alınıp tanımlanması ve mevsimlik işçilerin demografik/sosyal faktörleri ile sosyal dışlanma arasındaki ilişkinin yönünün ve derecesinin ortaya konulmasıdır. Araştırmada kurulan hipotezlerin sınanması için gereken veriler yapılandırılmış anket formu aracılığıyla toplanmıştır. Anket formu sosyal dışlanma ölçeği ve mevsimlik işçilere yönelik sosyal/demografik kriterler olmak üzere iki kısımdan oluşmaktadır. Araştırmanın evrenini Adıyaman ilindeki mevsimlik tarım işçileri oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi ise ankete katılan ve yaşları 18-65 arasında olan 548 mevsimlik tarım işçisi meydana getirmektedir. Verilerin analizi sırasında SPSS 23.0 ve AMOS 23.0 paket programlarından yararlanılmıştır. Bu çerçevede öncelikle veri setine Keşfedici Faktör Analizi ve Doğrulayıcı Faktör Analizi uygulanmıştır. Daha sonra Sosyal/Demografik Değişkenler ile Sosyal Dışlanma Ölçeği'nin alt boyutları arasında anlamlı farklılık olup olmadığını tespit etmek amacıyla kurulan hipotezleri test etmek için parametrik analiz yöntemlerinden Independent t Testi, One Way Anova Testi kullanılmıştır. Ayrıca örnekleme ilişkin frekans analizleri (yüzde, ortalama, standart sapma, vb.) yapılmıştır. Yapılan analizler neticesinde; mekânsal ve ana dil bağlamlarında Sosyal Dışlanma Ölçeği'nin bazı alt boyutlarında istatistiki açıdan anlamlı farklılıklar tespit edilmiş, bulunan sonuçlar istatistiki olarak yorumlanıp sosyal hizmet literatürü ve uygulamaları ile ilişkilendirilmiştir

The social problem phenomenon has put a lot of pressure on social life since the beginning of human history. The social exclusion situation, which arises with social problems, necessitates that this concept should be emphasized. In general, the concept of social exclusion is used as the opposite of social integration, which means being a part of society and adapting to society. Social exclusion prevents participation in social life but it also raises the reason why individuals are pushed out of the usual production methods by the society. The inability to adapt to social life and not taking part in existing production processes include factors that prevent society from living in peace and undermine the culture of coexistence. Social exclusion is a situation that seasonal agricultural workers face in their daily lives, like many segments in the society. Temporary or seasonal agricultural workers are the labor force groups employed during periods of intense agricultural activities. Some cities in Çukurova, Aegean, Central Anatolia, Black Sea, Southeastern and Eastern Anatolia have been demanding a considerable number of seasonal labor force especially in planting and harvest times. "Social exclusion", which has become one of the important concepts of sociology and which is likely to occur in every period and area of life, constitutes the basic framework of this study. The general purpose of this study is to identify and define the social exclusion status of seasonal workers and the factors affecting them in the Adiyaman sample and to determine the direction and degree of the relationship between the demographic / social factors of the seasonal workers and social exclusion. The data required for testing the hypotheses established in the study were collected through a structured questionnaire. The questionnaire consists of two parts: the social exclusion scale and the social / demographic criteria for seasonal workers. The population of research consists of seasonal agriculture workers living in Adiyaman. The sample of research involves 548 seasonal agriculture workers aged 18-65 years. SPSS 23.0 and AMOS 23.0 package programs were used during the analysis of the data. In this framework, Exploratory Factor Analysis (EFA) and Confirmatory Factor Analysis (CFA) were applied to the data set. Then, Independent t Test, One Way Anova Test were used to test the hypotheses established to determine whether there is a significant difference between the Social / Demographic Variables and Social Exclusion Scale sub-dimensions. Frequency analyzes (percentage, mean, standard deviation, etc.) were also performed for sampling. As a result of the analyzes, statistically significant differences were determined in some sub-dimensions of Social Exclusion Scale in terms of spatial and mother tongue context, and the results were interpreted statistically and correlated with social work literature and practices