Türk dilinin etimolojik sözlükleri üzerine karşılaştırmalı bir inceleme

Abstract

Filoloji alanında etimolojik çalışmaların önemli bir yeri vardır. XIX. yy ve sonrası sözlük alanında yabancı Türkolog ve Türk Türkologlar tarafından birçok eser yazılmıştır. Etimolojik sözlükler de bu alanda yapılan en önemli çalışmalardan biridir. Ancak etimolojik sözlüklere bakıldığında kelime kökeniyle ilgili tutarlılığın olmadığı görülür. Biz de bu noktadan hareketle etimolojik sözlükler arasından beşini seçerek kelime etimolojilerini fonetik, semantik ve morfolojik yönden karşılaştırdık. Çalışmamız üç bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında tezimizle ilgili teorik kavramlara, bu alanla ilgili yapılan çalışmalara, yayımlanan kaynaklara ve bizim bu kaynaklar arasından hangi etimolojik sözlüklere yer verdiğimizi belirttik. İkinci bölümde, çalışmamızın inceleme kısmını oluşturduk. Sözlükçülerimizin soyadlarının baş harflerine göre alfabetik olarak dizdiğimiz kaynaklardaki kelimeleri, tek tek gözden geçirerek kökenleri, oluşumları veya sözcüğün eskiliği konusunda farklı bilgi verilen kelimeleri inceledik. Üçüncü bölümde ise, bu çalışmalardan yola çıkarak köken bilgisi ile ilgili ortaya çıkan farklılıkları sınıflandırarak bir çıkarımda bulunduk. Yaptığımız incelemenin sonucunda, etimoloji alanında tartışmalı veriler olduğunu görmekle beraber Türkçenin Çağdaş bir etimolojik sözlüğe ihtiyaç duyduğunu söylememiz mümkündür.

Etymological studies have an important place in the field of philology. Many works were written by foreign Turkologists and Turkish Turkologists in the 19th century and later. Etymological dictionaries are one of the most important studies in field. However, when the etymological dictionaries are examined, it is seen that there is no consistency about word origin. From this point of view, we selected five etymological dictionaries and compared the etymologies of the words in phonetic, semantic and morphological aspects. Our study consist of three parts. In the introduction, we sweat our paper related theoretical concepts, studies related to in this field, published resources, the dictionaries we utilized among these resorces. In the second part, we have created the examination part of our study. We have examined the words that give different information about their origins. In the thir section, we have made an inference basedon the work we have done by classifying the differences that emerged related to origin information. As a result of our study, although there is controversial data in the field of etymology, it is possible to say that Turkish needs a contemporary etymological dictionary.