Emrî Divanı sözlüğü (bağlamlı dizin ve işlevsel sözlük)

Abstract

Klâsik Türk şiiri metinleri, günümüz okuyucuları için anlaşılma konusunda pek çok problemi barındırmaktadır. Bu sorunun birçok farklı boyutu vardır. O dönemde kullanılan dil ile günümüzde kullanılan dil arasında şekilsel olarak büyük farklılıklar bulunması, o dönemin sosyal ve kültürel yaşamına yabancılaşma bu sorunların önemli bir kısmını teşkil etmektedir. Bu sorunun çözümü büyük bir önem taşımaktadır. Bağlamlı dizin ve işlevsel sözlük çalışmaları buna bir çözüm sunmayı amaçlamaktadır. Emrî Divanı Bağlamlı Dizini ve İşlevsel Sözlüğü bu amaç doğrultusunda hazırlanmıştır. Çalışmada öncelikle eserdeki bütün kelime ve kelime grupları anlamlandırılmış, daha sonra elde edilen veriler sözlük formatına dönüştürülmüştür. Sözlük hazırlanırken şiirlerin her düzeyde okuyucu tarafından anlaşılabilmesi için maddelerle ilgili gerekli açıklamalara yer verilmiştir. Hazırlanan bu sözlük çalışması, klâsik sözlük çalışmalarından farklıdır. Bu çalışma, bir tahlil çalışması değil, Emrî Divanında geçen bütün sözcüklerin alfabetik olarak temel veya bağlam anlamını içeren bir çalışmadır. Bu çalışma ile Emrî Divanındaki deyimler, atasözleri, kalıplaşmış ifadeler, âdet ve gelenekler ortaya çıkarılmıştır. Ayrıca Emrî‟nin yaşadığı 16. yüzyıl Osmanlı toplumuna ait kültürel unsurlar, şiire yansıdığı ölçüde tespit edilmiştir. Böylece şairin şiir dilini oluşturan dil öğeleri ortaya çıkarılmıştır.

The texts of classical Turkish poetry have many problems that prevent today's readers from understanding them. There are many different dimensions to this problem. Alienation from the social and cultural life of that period constitutes an important part of these problems; therefore, coming up with a solution to this problem is of great importance. Studies on contextual index and functional glossary aim to provide this solution. “Contextual Index and Functional Glossary for the Poems of Emrî" has been penned down with this purpose in mind. In this study, all the couplets in the poet‟s work are explained first thing, and then the obtained data are converted into glossary format. During the preparation of the glossary, necessary explanations were given about the items so that the poetry can be understood by readers at every level. This particular study is different from classical glossary studies in that it is not an analysis but a study of all the words in the Poems of Emrî in an alphabetical order. The study has revealed idioms, proverbs, stereotypes, customs and traditions in the Poems of Emrî. In addition, the cultural elements of the 16th century Ottoman society in which Emrî lived have been determined to the extent that is reflected in his poems. Thus, the language elements of the poet's poetry have been brought out.