Türkiye’nin bazı endemik onosma l. (boragİnaceae) taksonlarının morfolojik ve palinolojik yönden incelenmesi

Abstract

Bu çalışmada, Türkiye’de yayılış gösteren Endemik Onosma discedens Hausskn. ex. Bornm., O. nana DC. ve O. sorgeri var. subglabriflorum Teppner taksonlarının morfolojik, anatomik ve palinolojik özellikleri incelenmiştir. Morfolojik çalışmalarda, Türkiye Florası’nda O. discedens’in taban ve gövde yapraklarının boyutları 60-70x5-7 mm, pedisel uzunluğu meyvede 6-8 mm olarak tespit edilmiştir ancak bu çalışmada yapılan morfolojik ölçümlerde taban ve gövde yapraklarının boyutları 50-130x5-10 mm, pedisel uzunluğu meyvede -10 mm olarak ölçülmüştür. O. nana ve O. sorgeri var. subglabriflorum’da ölçümler genel olarak Türkiye Florası’ndaki ölçümlerle uyum göstermektedir. Anatomik çalışmalarda, O. sorgeri var. subglabriflorum’ un gövde ve yaprak kesitlerinde diğer iki taksondan farklı olarak epidermis hücrelerinde, epidermis altında yer alan 2-3 sıra korteks hücrelerinde ve tüy taban kısımlarında rafit kristalleri yer almaktadır. Yaprak tipi O. discedens için dorsiventral (=bilateral), O. nana ve O. sorgeri var. subglabriflorum taksonlarında ekvifasiyal (=izolateral) olduğu belirlenmiştir. Gövdede olduğu gibi sadece O. sorgeri var. subglabriflorum yaprak epidermis hücrelerinde rafit kristalleri gözlenmiştir. Polen özelliklerini belirlemek için Wodehouse ve Asetoliz (Erdtman) yöntemleri kullanılmıştır. Her üç taksona ait polenler heteropolar, polen şekilleri: O. discedens sphaeroidea P/E: 1.08 (W); 1.12 (E), O nana sphaeroidea P/E: 1.13 (W); subprolatae P/E: 1.15 (E), O. sorgeri var. subglabriflorum subprolatae P/E: 1.14 (W); 1.20 (E)’dir. Her üç taksonda da nutlet ornamentasyonu rugose’dir.

In this study, morphological, anatomical and palynological properties of Endemic O. discedens Hausskn. ex. Bornm., O. nana DC. and O. sorgeri var. subglabriflorum Teppner taxa have been determinated which are collected from Turkey. In morphological studies, O. discedens base and stem leaves size 60-70x5-7 mm, pedisel length at the fruit were 6-8 mm in Flora of Turkey but in this study, base and stem leaves size 50-130x5-10 mm, pedisel length at the fruit -10 mm were measured. O. nana and O. sorgeri var. subglabriflorum measurements were consistent with Flora of Turkey. In anatomical investigation, O. sorgeri var. subglabriflorum leafs and stem epidermal cells, differently the other two taxa, 2-3 layers located under the epidermal cells of cortex and hair base cells have been raphide crystals. Leaf type of O. discedens dorsiventral (=bilaterale), O. nana and O. sorgeri var. subglabriflorum were determinated equifacial (=isolateral). As the stem, only O. sorgeri var. subglabriflorum leaf epidermal cells have raphide crystals. Wodehouse and Acetolysis (Erdtman) methods were used the determine characteristics of pollens. All three taxa have been heteropolar, pollen shapes and P/E ratio O. discedens sphaeroidea P/E: 1.08 (W); 1.12 (E), O. nana sphaeroidea P/E: 1.13 (W); subprolatae P/E: 1.15 (E), O. sorgeri var. subglabriflorum subprolatae P/E: 1.14 (W); 1.20 (E)’dir. The nutlet in each of three taxa have rugose ornamentation.