Çâkerî Dîvânı sözlüğü [bağlamlı dizin ve işlevsel sözlük]

Abstract

Bu çalışmada, 15. yy'da II.Bayezid dönemi şairlerinden olan, asıl adının Yusuf Sinan olduğu tahmin edilen Çâkerî'nin Dîvân'ı sözcük bağlamı çerçevesinde incelenmiştir. Çalışmamızdaki amaç, Çâkerî Dîvânı'ndaki sözcüklerin incelenerek düzenlenmesi ve bu sözcüklerin değişen bağlamlarından hareketle anlamlar verilerek sözlük biçiminde sunumudur . Bunun yanı sıra Çâkerî'nin yaşamış olduğu 15. yy. Osmanlı ülkesinin kültürel öğelerinin şiire yansıması ve şairin üslubu da ortaya çıkmaktadır. Çalışmada Hatice Aynur tarafından hazırlanan Çâkerî Dîvânı Tenkitli Metni adlı çalışma ele alınmıştır. Çâkerî Dîvânı'nda yer alan sözcükler üzerinde durulmuş, araştırmamızın temel konusu olan sözcük bağlamı kavramına değinilmiş, anlamın bağlama göre değişkenlik ve farklı çağrışımlar kazandığı gösterilmeye çalışılmış, düzenlenen sözcüklerle Çâkerî'nin üslup özellikleri belirlenmeye çalışılmış ve sonuç bölümünde de inceleme hakkında genel bir değerlendirme yapılmıştır. Sonuç olarak, Çâkerî Dîvânı'ndaki söz varlığından yararlanarak anlamın bağlama göre nasıl değiştiği, şairin kullandığı dil ve üslup özellikleri, şairin yaşadığı yüzyıldaki dünya görüşü yansıtılmaya çalışılmıştır.

In this study, in the 15th century II. Çâkerî's Dîvân, one of the poets of the period of Bayezid period, whose original name was Yusuf Sinan, was examined within the context of the word.The aim of our work is to examine and organize the words in Çâkerî's Dîvân and to present them in the form of a dictionary by giving meaning by acting from the changing contexts of these words. In addition to this, Çâkerî lived in the 15th century. The poetic reflection of the cultural elements of the Ottoman country and the style of the poet emerge. In this study, a study called Çâkerî's Dîvân Critical Text prepared by Hatice Aynur was taken up.The words in the Çâkerî's Dîvân were emphasized, and the concept of the word context, which is the main topic of our research, was touched upon and tried to be shown that the meaning had different variability and different connotations according to context and tried to determine the stylistic characteristics of Çâkerî with the organized words. As a result, it was tried to reflect how the meaning changed according to the context, the language and stylistic characteristics used by the poet, and the world view of the century in which the poet lived by making use of the word existence in Çâkerî's Dîvân.