Adıyaman yöresi halk oyunlarının kültürel olgu ve sosyolojik ögeler açısından incelenmesi

Abstract

Halk oyunu, bir bölgenin sosyolojik alt yapısını içerisine alan, bunu da kültürel zenginlikleri ve yaşayış biçimiyle özdeşleştiren bir sanat dalıdır. Adıyaman, Türkiye‟nin güneydoğu Anadolu bölgesinde yer alan ve medeniyet geçmişi oldukça derin olan ve bünyesinde farklı etnik kökenleri birlikte barındıran kozmopolit bir şehirdir. Bu çalışmada, Adıyaman ilinde günümüzde unutulmaya yüz tutmuş halk oyunları araştırılmaya çalışılmıştır. Bu amaçla, yapılan kaynak taramaları sonucunda çok fazla bir dokümana rastlanamamış olup, çalışma bölge insanı ile yapılan doğrudan görüşmeler ve bu konuda uzman kişiler ile yapılan bilgi paylaşımları sayesinde yürütülmüştür. Öncelikle halk oyunlarının ayrılmaz bir parçası olan halk müziği hakkında kısa bilgiler verilerek halk oyununun farklı tanımları ve kültürümüzdeki yeri incelenmiştir. Ardından Adıyaman hakkında genel bilgiler verilip, Adıyaman‟ın coğrafi konumuna kısaca değinilmiştir. Adıyaman yöresindeki halk oyunları, oynanış formları, Adıyaman halk oyunlarının adları ve gruplandırılması, Adıyaman halk oyunlarındaki bazı gelenekleri, oyun yeri, incelenen beş oyunun notaları, öyküleri ve oynanış şekilleri, halk oyunları kıyafetleri ve günlük yaşama yansıma durumları saptanmaya çalışılmıştır. Araştırmanın sonucunda, oyunların ve özel günlere ait eski geleneklerin kaybolmaya başladığı, geçmiş dönemlere ilişkin yöresel kıyafetlerin modern yaşantı karşısında tutunamadığı tespit edilmiştir.

The folk play is an art form that incorporates the sociological sub-structure of a region and identifies it with the cultural riches and the way of life. Adıyaman is a cosmopolitan city located in the southeastern Anatolian region of Turkey and having a very deep civilization history and containing different ethnic origins. In this study, it was tried to investigate forgotten folk dances in Adıyaman province today. For this purpose, a lot of documents have not been found as a result of the literature reviews, and the study has been carried out through direct interviews with the people of the region and the sharing of information with experts in this regard. First of all, by providing brief information about folk music, which is an integral part of folk dances, different definitions of folk dancing and its place in culture are examined. Then, general information about Adıyaman was given and the geographical position of Adıyaman was briefly mentioned. The folk dances in Adıyaman region, game forms, names and grouping of Adıyaman folk dances, some traditions in Adıyaman folk dances, game place, notes of five games studied, stories and play styles, folk dances and reflection on daily life were tried to be determined. As a result of the research, it has been found that the old traditions of games and special days are disappearing, the local costumes related to the past periods can not hold up to modern life and the games which are initially regional in folk dances are influenced by the folk dances of different regions and these games are played in Adıyaman city.