Şehnâme, Türk edebiyatını özellikle de Klasik Türk edebiyatını etkileyen en
önemli kaynaklardan birisidir. Bir milletin tarihini kaleme alma düşüncesi, tarihteki
bütün milletlerin yüzyıllardır en önemli işlerinden biri olmuştur. Firdevsî tarafından
mesnevi tarzında yazılmış bu eser, İranlıların Müslümân olmadan önceki bin yılını
anlatır. Firdevsî, bu eserinde İran tarihini etkilemiş olağanüstü güçlere sahip
kahramanları masalsı bir dil ile anlatmıştır.
Türk coğrafyasının yanı başında yazılan bu eserden, özellikle XV. ve XVI.
yüzyıllarda, Türk sanatçıları da etkilenmiştir. Şehnâme, Türkçeye defalarca tercüme
edilmiş, bu tercümelerin birçok istinsahı oluşturulmuştur. Şair ve yazarlar yüzyıllar
boyu Şehnâme’deki imgelerle ve kahramanların özellikleriyle eserlerini
süslemişlerdir.
Bu tez çalışması, XVIII. yüzyılda Derviş Mustafa tarafından yazılmış bir
istinsah üzerinedir. Giriş, inceleme, metin, sözlük ve tıpkıbasım bölümlerinden
oluşan çalışmada Eski Anadolu Türkçesinin dil özelliklerine rastlanmaktadır. Bu da,
Türk dilinin tarihsel sürecinde Eski Anadolu Türkçesi döneminin etkilerinin
bilinenden çok daha uzun sürdüğüne dair bir kanaat oluşturmaktadır. Çalışmanın
inceleme bölümünde metnin imlâ, ses ve şekil özellikleri gösterilmiş, Eski Anadolu
Türkçesi ve bugünkü ortak söyleyişteki ses ve şekil özellikleri arasında nasıl bir
etkileşim ve değişim olduğu üzerinde durulmuştur. Metin bölümünde orijinal metnin
çeviriyazısı yer almaktadır. Çalışmada metnin anlaşılmasına yardımcı olabileceği düşünülen kelimeler seçilerek bir metin sözlüğü oluşturulmuştur. Metinde kullanılan
kişi ve yer adları metin özel isimler dizininde gösterilmiştir. Çalışmanın sonuna
metnin orijinal tıpkıbasımı eklenmiştir.
Şehnâme is one of the most important resources affecting Turkish Literature,
especially Classical Turkish Literature. The idea of recording the history of a state
has been one of the most important duty. This work written by Firdevsi in mesnevi
manner tells the millennium of Persian before they coverted intı Islam. In his work,
Firdevsi tells heroes who heve extraordinary powers and have affected the Persian
History in a mythical manner.
It is, of course, impossible fort he Turkish artists not to be affected from such
a magnificent work written justby the Turkish territories. Especially, Persian
Literature had great effects on Turkish Literature in XV and XVI centuries. The
work has been translated into our language many times and many copies of these
translation has been written. Poets and writers have embellished their works with the
unique features of heroes and images in Şehnâme for centuries.
Our study is based on a copy written by Derviş Mustafa in XVIII. century.
Our study consisting of Introduction, Analysis, Text, Dictionary and exact copy
parts, includes language features of Old Anatolian Turkish. So, this forms an opinion
about the period inwhich the effects of Old Anatolian Turkish have lasted longer than
ıt is known in the historican process of Turkish language. In our study, what kind of interaction and change thereis between Old Anatolian Turkish, Modern Turkey
Turkish and the work in terms of features of form and language is mainly discussed.
