Peyami Safa’nın romanlarının psikanalitik açıdan incelenmesi

Abstract

Psikanalitik edebiyat kuramı, Sigmund Freud’un temelini kurduğu psikanalizin yöntemlerinin edebiyat eserlerine uygulanmasıdır. Bir psikoterapi yöntemi olan psikanaliz, hastaların zihinsel süreçlerinin bilinçdışı unsurları arasındaki ilişkileri meydana çıkarmaya çalışır. Psikanalitik edebiyat kuramında sanat eserinden sanatçıya veya sanatçıdan esere dönük bir inceleme yöntemleri uygulanır. Edebi eserlerin psikanalitik incelenmesinde eserden hareket etmek daha tutarlı olur. Cumhuriyet dönemi Türk romancılarından Peyami Safa’nın eserleri psikanalitik açıdan incelenmeye oldukça müsaittir. Peyami Safa, romanlarında şahısların psikolojisi üzerinde fazlaca yoğunlaşmış bir yazardır. Bu çalışmada Peyami Safa’nın romanları psikanalitik açıdan incelendi. Bu bağlamda başta Sigmund Freud, Jung ve Adler’in olmak üzere birçok psikanalistin görüşlerinden yararlanıldı. Peyami Safa'nın romanları bilinç akımı, bilinçdışı, iç monolog, leitmotivler, arketipler, çatışma unsurları, kişilik bozuklukları, aşk, erotizm, Oedipus Kompleksi, Elektra Kompleksi ve varoluşçu psikanaliz gibi yönlerden incelendi.

Psychoanalytic literature theory is the application of methods of psychoanalysis, which was founded by Sigmund Freud, in literary works. Psychoanalysis, which is a method of psychotherapy, tries to find out the relations between unconscious elements of mental processes of the patients. In psychoanalytic literature theory, the methods of analysis are directed from the work of art to the author and from the author to the work of art. It is more consistent to take the work of art as a starting point in the psychoanalytic analysis of literary works. The works of Peyami Safa, one of the Republic Period Turkish novelists, is quite suitable to be analyzed in psychoanalytic terms. He is an author that concentrated deeply on the psychology of the characters in his novels. This study has analyzed the novels of Peyami Safa in psychoanalytic terms. In this context, the ideas of many psychoanalyists, especially Freud, Jung and Adler were taken into consideration. The novels of Peyami Safa were studied in terms of stream of consciousness, the unconscious, internal monologues, leitmotivs, archetypes, factors of conflict, personality disorders, love, erotism, Oedipus Complex, Electra Complex and existantial psychoanalysis.