1840’lardan günümüze Fransızca kelimelerin Türkçe karşılıklarında görülen etimolojik değişmeler

Abstract

Dillerin birbirinden etkilenmesi, tarih boyunca müşahede edilebilen bir olgudur. Örn. Türkçenin ilk yazılı kaynaklarından biri olan Orhun Kitabelerinde bile Çincenin etkisine rastlanmaktadır. T ürklerde tarih boyunca birçok medeniyetle beraber yaşadığı için, Türkçe hem sözkonusu medeniyetlerin kullandıkları dilleri etkilemiş, hem de o dillerden etkilenmiştir. Türkçe, önceleri Soğdca v e Çince gibi dillerden etkilenirken , Türkler Müslüm anlığı kabul ettikten sonra Arapça v e Farsçanın etkisine girmiştir. Türkçenin Batı dillerinden etkilenmesi, Türklerin Anadolu’ya yerleşmesinden sonra gerçekleşmiştir. Önceleri Rumca ve Ermeniceden etkilenen Türkçe, d aha sonra denizcilik faaliyetleri dolayısıyla İtalyancada, modern dönemde ise Batı’nın g üç kazanıp medeni, askeri, ekonomik v e bilimsel alanda hakimiyetini kabul ettirmesiyle Fransızcanın etkisine girmiştir. B u çalışmamızda, 1840’lı yıllardan günümüze, Fransızcanın Türkçe üzerindeki Etkisi incelenmiştir. Bu etki ise temel olarak; 1840’lardan, 1920’lerden ve günümüzden seçilen üç adet Fransızca -Türkçe sözlükte madde içlerinde, madde başı olan Fransızca kelimelerin bulunup bulunmadığına göre incelenmiştir. Bu etkinin; Fransızcanın dünya dili olduğu zamanlara denk gelen Tanzimat yıllarında asgari düzeyde olduğu, Cumhuriyetin kurulduğu yıllara kadar önemli bir artış gösterdiği, fakat asıl etkisini Cumhuriyet sonrası dönemde gerçekleştirdiği tespit edilmiştir. Aynı zamanda, Türkçede daha önce başka bir dildeki eşdeğeri yer alan birçok kelimenin, modern dönemde Fransızca olarak dile tekrar girdiği gözlemlenmiştir.

In teractio n b e tw e e n la n g u a g e s is a fa c t th a t can b e tra c e d th ro u g h o u t history. E .g. C h in e se e ffec t on T u rk ish la n g u ag e can b e seen in O rk h o n In sc rip tio n s, w h ic h are o f first w ritte n so u rces o f T urkish. B eca u se o f th e fa c t th a t T u rk s h as liv ed w ith v ario u s civ iliz a tio n s, T u rk ish la n g u ag e b o th in flu e n c e d and w a s in flu e n c e d b y th e ir lan g u ag es. T u rk ish la n g u ag e w a s in flu e n c e d b y S o g d ia n and C h in e se , th e n , after T u rk s b eg a n to b e Islam ised , T u rk ish la n g u ag e w a s in flu e n c e d b y A ra b ic and P e rsia n languages. In teractio n b e tw e e n T u rk ish and W e ste rn lan g u ag e s d ates b a c k to tim e s w h e n T u rk s b e g a n to settle in A n ato lia. In th e b eg in n in g , T u rk ish la n g u a g e w a s in flu en c ed b y G re e k and A rm e n ia n lan g u ag es. A fte r that, d ue to m a ritim e ac tiv ities, la n g u ag e o f T u rk s b e g a n to b e in flu e n c e d b y Italian. A fte r W e ste rn w o rld g re w stro n g e r and d o m in ated m o st o f th e w o rld b y m ean s o f civil, m ilitary , eco n o m ical and scien tifical re v o lu tio n s; alo n g w ith R u ssia n and o th er lan g u ag e s on th e w o rld , T u rk ish b e g a n to b e in flu e n c e d b y F rench. In th is p aper, F re n c h e ffec t on T u rk ish la n g u ag e sin ce 1 8 4 0 ’s w a s studied. T his w a s d o n e b y an a ly z in g d ictio n ary item s in th ree d ictio n aries if th e y in clu d e th e F ren c h h ead w o rd . It w a s fo u n d o u t th a t T u rk ish la n g u ag e w a s in flu e n c e d b y F ren c h m o stly a fte r fo rm a tio n o f R e p u b lic a n g o v ern m en t, m o re th a n T an z im a t P erio d . It w a s also id e n tifie d th a t som e o f F ren c h w o rd s re p la ced old co g n a te s in T urkish.