İnsanlarla yüz yüze iletişim gerektiren birçok meslek grubunda görüldüğü gibi, tükenmişlik öğretmenlik mesleğinde de yaygın bir şekilde görülebilen bir modern çağ sendromu halini almıştır. İnsan geleceğinin şekillenmesinde ilk küçük adımları attıran öğretmenler bazen omuzlarına yüklenen bu ağırlığın altında ezilebilmektedir. Ancak yeni nesilleri yetiştiren, onlara öncülük edip, model kaynağı olan öğretmenlerin psikolojik sağlığının çok iyi olması ve hatta bunun sürekli korunması sadece öğretmenin kendisi için değil gelecek nesillerin sağlıklı yetişebilmesi için de büyük önem arz etmektedir. Modern çağın yönetim anlayışı Toplam Kalite Yönetiminin okullarda benimsenerek etkili bir şekilde uygulanması ile öğretmenin psikolojik sağlığını tehdit eden birçok etken oluşumu engellenebilir.
Bu çalışmada öncelikle tükenmişlik kavramı üzerinde durularak, ilkokul öğretmenlerindeki tükenmişlik ele alınmıştır. Daha sonra Toplam Kalite Yönetimi anlayışına değinilmiştir. Son olarak, ilkokullardaki Toplam Kalite yönetimi uygulamaları ile tükenmişlik arasındaki ilişki incelenmiştir ve bu anlayışın okullarda uygulanması ile öğretmenlerin tükenmişlik düzeylerinin azalmasına etkisi tartışılmıştır. Araştırma 230 İlkokul öğretmenin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmada, katılımcıların sosyo-demografik düzeylerini inceleyen bir Kişisel Bilgi Formu, Maslach Tükenmişlik Envanteri ve Toplam Kalite Yönetimi uygulamalarını
iv
ölçen bir anket formu kullanılmıştır. Elde edilen veriler SPSS 20.0 paket programı ile ortalama, standart sapma, yüzde dağılımı, t-testi, One way Anova (Tek Yönlü Varyans), Scheffe ve Tukey testleri, Pearson Korelasyonu ve Çoklu Regresyon testleri kullanılarak incelenmiştir.
Araştırma sonuçlarına göre, cinsiyet, medeni hal, hizmet süresi ve yaş ile tükenmişlik arasında anlamlı farklara rastlanmıştır. Ayrıca araştırmaya katılan öğretmenlerin Toplam Kalite Yönetimine bakış açısı oldukça pozitif olarak görülmüştür. Bu yönetim anlayışının tükenmişlik alt boyutlarından duygusal tükenme, kişisel başarı ile anlamlı ilişkileri olduğu yapılan testlerle desteklenmiştir.
Professions that require face to face communication, experience burnout more than any other professions. Teaching profession which also requires face to face communication has a great risk of experiencing this syndrome of the modern era. Teachers, who help their students to take their first small steps in their life, can feel overwhelmed by the great responsibility that they took. However, the psychological health of the teachers who train and lead to new generations should be very well. Otherwise the consequences can be grave both for the teachers and their students. The adoption and the implementation of Total Quality management practices at schools can minimize many factors that deteriorate the psychological health of the teachers.
In this study, firstly the concept of burnout was studied and the burnout on primary school teachers was examined. Then the Total Quality Management was investigated and the effect of its application at primary schools was argued. Lastly, the relation between the total Quality Management and burnout was determined. The research was conducted on 230 primary school teachers. To collect data, a Personal Information Form, Maslach Burnout Inventory and a questionnaire on Total Quality Management, which was developed by the researcher, were used. The data was resulted with the SPSS 20.0 packet programme and T-test, One Way Anova, Scheffe and Tukey tests, Pearson Coorrelation and Multiple Regression tests were used.
The results show that there is a meaningful relation between the burnout and gender, marital status, service life and age. Also, results show that respondents consider the Total Quality Management appliances positively and there is a meaningful relation between the Total Quality Management and burnout. It is obvious from the results of the tests that this management approach has positive effects on teachers’ psychological mood.
