20. yüzyılın en büyük felaketlerinden bir tanesi Birinci Dünya Savası’nın
sonlarına doğru ortaya çıkan salgın hastalıktır. 1918 yılının ilkbaharında
Amerika’nın Kansas City şehrinde ortaya çıkan ve İspanyol gribi olarak adlandırılan
grip salgını, Birinci Dünya Savası’nı etkilemekle kalmamıs aynı zamanda
milyonlarca insanın ölümüne yol açmıstır. Savas dönemi olması nedeniyle sosyal
hareketliliğin fazla olması bu hastalığın dünyanın dört bir yanına rahat bir biçimde
yayılmasını oldukça kolaylastırmıstır. Bu dönemde pek çok insan silâhaltına alındı
veya mülteci olarak baska topraklara gitmeye mecbur bırakılmıstır. Salgını önlemek
için yeni ası denemeleri yapılmıs ve yeni ilaçlar üretilmistir, ancak bu çabalar gribin
yayılmasını engelleyememistir.
Bu salgın neticesinde, dünya genelinde ölü sayısı ile ilgili olarak çesitli
sebeplerden dolayı bir ihtilaf olsa da bu sayı 50 milyon civarındadır. Dünyada genel
ölüm ortalaması binde 2,5 ve 5 arasındadır. Gribin yol açtığı demografik yıkımın
yanı sıra Birinci Dünya Savası’ndaki ordular bu salgından öylesine muzdarip
olmuslardır ki grip savasın bitmesinde azımsanamayacak derecede etkili olmustur.
İspanyol gribi hemen hemen bütün dünyayı etkilerken Osmanlı Devleti de bu
salgın hastalıktan kaçamamıstır. Salgın muhtemelen Avrupa üzerinden Osmanlı’ya
giris yapıp Anadolu’nun pek çok yerine ulasmıstır. Salgınla mücadele edebilmek için
okul gibi kamuya açık mekânların kapatılması gibi önlemler alınmıstır. Mevcut
kaynakların yetersiz olması nedeniyle Osmanlı’da ölenlerin sayısı ile ilgili olarak
tam net bir sayı ortaya koyulamasa da su söylenebilir: Sadece baskentte İstanbul
sehremanetine göre 6403 kisi hayatını kaybetmistir. İstanbul’daki ölü sayısı
ortalaması binde 5,6’dır.
One of the biggest disasters of 20th century is the pandemic disease that broke
out towards the end of the First World War. The pandemic disease which emerged in
Kansas City in the spring of 1918 and called Spanish flu not only affected the First
World War but also led the death of millions. Much social mobility resulted from
wartime caused this epidemic influenza to spread world widely easily. In this era,
many people were called to arms or forced to move as refugee. In order to prevent
the pandemic, new inoculations and drugs were tested, but these attempts failed to
prevent the spread of the flu.
Despite the disagreement in the number of the world wide death resulted from
this disease, it can be said that number of death was approximately 50 millions. The
average number of death in the world per thousand was between 2,5 and 5. Apart
from the demographic catastrophe of flu, the armies were so affected from this flu
that this pandemic played a considerable role in the end of the war.
As the Spanish flu affected almost all the world, the Ottoman State suffered
from it. Probably, the pandemic disease entered into the Ottoman from Europe and it
led cases or death in many places of Anatolia. So as to prevent this pandemic
influenza, some precautions such as closing the public domains like schools were
taken. On account of the fact that present sources are inadequate, it is impossible to
say the exact number of dead people of this pandemic. Nevertheless, According to
the Đstanbul Sehremaneti, 6403 people died in only Istanbul. The average number of
death per thousand was 5,6.
