I. Dünya Savaşı'nda Trabzon ve çevresinde Ermeni faaliyetleri

Abstract

19. yüzyıl bir yandan Sanayi diğer yandan Fransız İnkılâbı'nın ortaya çıkardığı görüş ve düşünceler ile bu süreçlere bağlı olarak ortaya çıkan yaşayış şekli tarafından belirlenmiş ve tam bir milletler mücadelesi olarak tarihteki yerini almıştır. Bu mücadele Osmanlı Devleti için özellikle 1877-78 Osmanlı- Rus savaşı ile başlayan süreçte daha da hızlanacak ve bu muazzam Türk devleti dağılmanın eşiğine gelecektir. İngilizlerin yüz yıllık Osmanlı Devleti'ni ayakta tutma politikasından da vazgeçmesiyle birlikte tüm emperyalist niyetler de açığa çıkmış ve bu devletin nasıl bölüşüleceği açıkça tartışılmaya başlanmıştır. Bu bağlamda Osmanlı Devleti dâhilinde yürütülen entrika ve kışkırtmalar da iyice artacak, bu hal bilhassa İngiltere ve Rusya tarafından birtakım azınlıkların yönlendirilmesine kadar gidecektir. Bu azınlıklardan birisi olan Ermeniler de 1880'li yılları teşkilatlanmayla geçirecekler, bir yandan İngilizler diğer yandan Ruslardan aldıkları destekle 1890'lı yıllarda tam bir "silahlı propaganda" harekâtı başlatacaklardır. Böylece ortaya çıkan Ermeni terörü 1906'ya kadar Osmanlı Devleti'ni sarsacak müteakip 7 yıl içerisinde bir duraksama döneminin arkasından Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı'na girmesiyle birlikte tekrar hızlanacaktır. Bu faaliyetler Trabzon ve çevresinde de büyük tahribata sebep olmuştur. Bu bağlamda Ermenilerle birlikte Rumların da yörede birtakım emellerin peşinde olması mevcut durumu daha da ağırlaştıracaktır. Nitekim Rusların Trabzon yönünde Karadeniz kıyılarında geliştirdiği askeri harekât hem Rum hem de Ermeni çetelerinin Müslüman halka karşı büyük kıyımlara girişmesine imkan verecek ve sonuçta Müslüman ahaliden bir kısmı da Anadolu içlerine doğru çekilecektir. Bu durum Bolşevik ihtilaline kadar sürecek, ihtilali müteakip Rus ordusu geriye çekilirken bölgeye giren Türk kuvvetlerinin müdahalesiyle tamamen değişecektir.

19th C. is formed, on one hande, by Industry and on the other hand by thoughts and ideas that appears wüth French Revolution and way of life resulting from these processes and takes its place in the history as a struggle of nations. This struggle accelerates for Ottoman Empire especially during the processes that beings with 1877-78 Ottoman-Russian War and this gorgeous Turkish States faces up scattering. All imperialist games become clear after England gives up its milenium policy to support Ottoman Empire and it begins to be debated evidently how tos hare this state. In this sense, intrigues and provocations carried out within Ottoman Empire increas highly, this situation even comes to a point that Russia and England direct some minorities. Armenians, one of these minorities, get through 1890s with reorganization, with the support they take both from England and Russia, they start an exact "armed propaganda"operation in 1890s. Such appearing Armenian terror churns Ottoman Empire until 1906, after a hesitationperiod following 7 years accelerates again when Ottoman Empires is included in World War I. These activities cause a great devastation in and around Trabzon. In this sense, besides Armenians amd Greeks' pursuing a certain number of dreams within the region aggravates the present situation. As a matter of fact, Russians' developing military operation throughout Black Sea beaches toward Trabzon gives oppurtunity to Greek and Armenian gangs to commit great Massacre against Muslim people and as a result of this some Muslim people stand back inword Anatolia. This situation continues until Bolshevik Revolution, it changes entirely with the intervention of Turkish forces coming to the region following the Revolution When Russian army stands back.