Teknolojinin gelişmesi ve iletişim araçlarının yaygınlaşmasıyla birlikte
kültürel bir zenginliğimiz olan ağızlarımız gün geçtikçe değişime ayak uydurmakta
ya da bütünüyle ortadan kaybolmaktadır. Sözlü geleneğimizin bu değerlerini yazılı
hâle getirip onların kalıcılığını sağlamak, dilimizin zenginliğini yaşatmak demektir.
XI. yüzyılda Türkistan bölgesinden batıya doğru başlayan göç birkaç asır
devam etmiştir. Göç eden Oğuz boyları Anadolu‟nun çeşitli yerlerine küçük gruplar
hâlinde yerleşmişlerdir. Türkiye Türkçesindeki ağız çeşitliliğinin temel nedeni budur.
“Adıyaman İndere (Zey) Köyü Ağzı” başlıklı bu çalışmada çevre köylerden
etnik yapı ve ağız özelliği bakımından apayrı özellikler taşıyan bir yöremizin ağız
özellikleri incelenmiştir. Bu incelemeyle, XVI. yüzyılda bölgeye Azerbaycan‟ın
Erzincanî bölgesinden göç eden yöre halkının ağız özelliklerinin Azerbaycan
Türkçesi ve Erzurum-Kars yöresi ağız özellikleriyle benzerliklerinin ve yazı
dilimizle farklılıklarının belirtilmesi amaçlanmıştır.
Adıyaman İndere (Zey) köyünü kapsayan bu çalışmada veri toplamak için,
köyde ağız özelliğini kaybetmemiş kişilerle görüşülmüş, bu görüşmeler kayıt altına
alınarak yazıya geçirilmiş ve oluşturulan metinler incelenmiştir. Bu incelemelerde,
dış faktörlerin etkisine ve aradan uzun yıllar geçmiş olmasına rağmen bölge ağzının
birtakım özelliklerinin Azerbaycan Türkçesi ve Erzurum-Kars ağızlarıyla –özellikle
de fonetik açıdan- benzerlikler taşıdığı tespit edilmiştir.
With the developments in technology and widespread communication tools,
our dialects which have been among our cultural heritage, either keep pace with
these changes or they completely become extinct. One way to protect the richness of
our language and make them permanent is to write down these values living in the
oral tradition.
In the XI century, the immigration from the Turkestan to the west regions
continued for several centuries. Oghuz Turks, who had come with these
immigrations, trickled in the various parts of Anatolia. That is the main reason for
the dialect diversity in Turkish spoken in Turkey.
The aim of this study, called The Dialect in Indere (Zey) Village, Adıyaman,
is to examine the characteristics of this dialect which has completely peculiar ethnic
features when compared with other villages. Through this examination, this study
aims at identifying the differences and similarities between the dialect features of
people who emigrated from Erzincani region in Azerbaijan, and Azerbaijan Turkish
and the dialect in Erzurum-Kars regions in terms of the dialect characteristics and
literary language.
The sample of the present study included people who haven‟t lost their
dialects in Indere (Zey) Village in Adıyaman. Those people were interviewed; the
interviews were written down and examined. The findings showed that despite the
external factors and long years, there have been still similarities between the dialect
in the region and Azerbaijan Turkish and the dialect in Erzurum-Kars regions,
especially in terms of phonetic features.
