Çocukların katılım hakkı (ÇKH) ile ilgili bilgi ve beceri kazandırmaya
yönelik düzenlemeler yapılan öğretim programlarından biri ilkokul hayat
bilgisi dersi öğretim programıdır. Bu araştırmada Türkiye’de BM çocuk
hakları sözleşmesi yürürlüğe girdiği tarihten itibaren günümüze kadar
hazırlanan hayat bilgisi dersi öğretim programlarında ÇKH için yapılan
düzenlemelerin karşılaştırmalı olarak incelenmesi amaçlanmıştır. Nitel bir
araştırma olan çalışmada doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. 1968,
1998, 2005 ve 2015 programlarına ilişkin yazılı veriler içerik analiz
yapılarak çözümlenmiştir. Analiz sonucunda, hayat bilgisi dersi öğretim
programlarında ÇKH ile ilgili 11 kategoriye ulaşılmıştır. Araştırma
sonuçları, Türkiye’de BM çocuk hakları sözleşmesi yürürlüğe girdiğinde
uygulamada olan 1968 programında da ÇKH bağlamında
değerlendirilebilecek çeşitli düzenlemelere vurguda bulunulduğunu
göstermiştir. Ancak, çocukların görüşlerini ifade etmelerine ilk kez 1998
programında yani BM çocuk hakları sözleşmesi yürürlüğe girdikten sonra
yer verildiğini ortaya koymuştur. Araştırma, Türkiye’de BM çocuk hakları
sözleşmesi yürürlüğe girdikten sonra hayat bilgisi dersi öğretim
programlarında gerçekleştirilen değişim ve gelişim hareketleriyle ÇKH ilgili
nelerin nasıl değiştiği ya da değişmeden kaldığı ile ilgili bilgi sağlaması
açısından önem taşımaktadır.
The life sciences curriculum is one of the curricula in which some
arrangements can be made with regard to the cultivation of knowledge
and skills pertaining to children’s participation rights (CPR). In this
research, it was aimed at investigating the arrangements made
concerning CPR in the life sciences curricula starting from the date that
the UN Convention on the Rights of the Child was put into effect in Turkey
until now from a comparative perspective. The document analysis
method was employed in this qualitative research. The printed data
regarding the 1968, 1998, 2005 and 2015 curricula were analyzed
through content analysis. As a result of the analysis, a total of 11
categories about CPR emerged in the life sciences curricula. The results of
the research revealed that various arrangements, which can be
considered within the framework of CPR in the 1968 curriculum being
implemented when the UN Convention on the Rights of the Child was put
into effect in Turkey, were emphasized. However, it was found out that
children’s expression of their thoughts was involved in the 1998
curriculum for the first time after the UN Convention on the Rights of the
Child was put into effect. The research is significant in that it provides
information about what has changed or remained the same about CPR
with the change and development movements implemented in the life
sciences curriculum after the enactment of the UN Convention on the
Rights of the Child in Turkey.
