Likert ölçeklerinde seçenek etiketleme kararları: kullanılan etiketler ölçüm sonuçlarını etkiler mi?

Abstract

Bu araştırmada, ülkemizde de çok yaygın şekilde kullanılan beşli Likert ölçeklerde, (1) cevap seçeneklerinde orta noktanın farklı terimlerle isimlendirilmesinin; (2) olumlu olumsuz kutupların yerlerinin değiştirilmesinin; (3) ölçeklerde ara seçeneklerin isimlendirilip isimlendirilmemesinin; (4) ve ölçeğin yapısının zorlamalı veya zorlamasız olmasının (ilave “fikrim yok” seçeneği bulunması) ölçüm sonuçlarında farklılık yaratıp yaratmadığı incelenmiştir. Bu kapsamda kolayda örnekleme yöntemiyle seçilen 868 öğrenci ile bir alan deneyi gerçekleştirilmiştir. Her öğrenci, farklı ölçek cevap seçenekleri kullanılarak oluşturulan ve tesadüfen dağıtılan dokuz farklı anketten birini cevaplandırmıştır. Analiz sonuçları cevap seçenekleri için kullanılan farklı etiketlerin, araştırma kapsamında incelenen değişkenlerin bir kısmının ölçüm sonuçlarında farklılığa sebep olduğunu göstermiştir. Ölçüm sonuçlarında etkisi en yoğun bulunan etiketleme kararı ise ilave “fikrim yok” seçeneğine ilişkin karardır. Bulguların, Likert ölçekler içeren araştırmaların tasarımı açısından önemi tartışılmış ve gelecek araştırmalar için öneriler sunulmuştur.

This study examines the possible effects of following issues on the measurement results where Likert scales are used: (1) labeling scale midpoint, (2) ordering the answer categories (negative to positive or vice versa), (3) labeling only the extreme points vs. labeling all scale points, and (4) providing additional "no opinion" option vs. not providing this option. A field experiment was conducted on a total of 868 conveniently selected students. Students were randomly distributed one of nine different formats of the questionnaires that were designed by manipulating the midpoint labeling, extreme vs. all points labeling, the order of the points, and the existence of the "no opinion " option. Findings revealed that labeling formats produce differences in measurement results, at least for some of the variables of interest. The most impactful decision was found to be the usage of the additional "no opinion " option for the Likert scales. Research implications of the findings are discussed, and suggestions for future studies are provided.