Justinianus Köprüsü çevresinde delgi sondaj yöntemli paleocoğrafya-jeoarkeoloji araştırmalarının ön sonuçları

Abstract

Justinianus köprüsü Sakarya kentinin batı kenarındaki Serdivan mahallesinde, Çarksuyu deresi vadisinin güneye doğru genişleyen kesiminde bulunmaktadır. Bu çalışma Çarksuyu deresi vadisi alüvyal dolgularının paleocoğrafya özelliklerini ortaya koymak ve Antik Justinianus köprüsü üzerine jeoarkeolojik değerlendirmeler yapmak amacıyla yapılmıştır. Araştırma alüvyon delgi sondaj yöntemine dayanmaktadır. Batı-doğu doğrultusunda uzanan köprünün çevresinde 17 adet sondaj gerçekleştirilmiştir. Paleocoğrafya ve Jeoarkeoloji değerlendirmeleri saha gözlemlerinin yanında bu sondajların sediman örneklerinin tane boyutu, kalsiyum, element, organik madde, pH, mikro fosil analizlerine dayanarak yapılmıştır. Yapılan çalışmanın sonucunda, Çarksuyu deresi alüvyonları içinde 5 alüvyal birim (katman) tespit edilmiştir. Bunlar en alttan en üste doğru; etek dolguları, eski taşkın düzlüğü sedimanları, ard bataklık-gölsel ortam dolguları, akarsu taşkın sedimanları ve yüzey döküntüleridir. Ayrıca köprünün sığ su-bataklık ortamında yapıldığı ve Sapanca gölünden doğan Çarksuyu deresinin ince sedimanlarının bu gölsel ortamda birikmesi ile taşkın düzlüğünün oluştuğu belirlenmiştir. Çalışmalar sırasında kuzeyden güneye akarsu akışını ve Sakarya Irmağı’nın daha önce buradan aktığını yansıtan sedimantolojik verilere ulaşılmamıştır.

Justinian bridge is located on the western edge of Sakarya city, in the Serdivan district, in the south part of the valley of Çarksuyu creek. This study was carried out in order to reveal the paleogeographic features of alluvial fillings of Çarksuyu creek valley and to make geoarchaeological evaluations on ancient Justinian bridge. The research is based on alluvial core drilling method. 17 drillings were performed around the bridge extending in the west-east direction. In addition to field observations, paleogeography and geoarchaeological evaluations were made on the basis of grain size, calcium, element, organic matter, pH, micro fossil analysis. As a result of the study, 5 alluvial units (layers) representing different environments were determined in alluvium of Çarksuyu creek. These are from bottom to top; foothill fillings, old flood plain sediments, marshy-lacustrine environment fillings, stream flood sediments and surface debris. In addition, it was determined that the bridge was built in shallow water-marsh environment and the flood plain was formed by the accumulation of thin sediments of Çarksuyu creek which was transported from Sapanca lake in this lacustrine environment. During the studies, sedimantological data reflecting the stream flow from north to south and that the Sakarya river had been flowing before were not reached.