Tanzimat romanında alafranga züppe eleştirisi

Abstract

Sosyal hayatla irtibatı en güçlü edebi tür olan roman, bireyin olduğu kadar toplum hayatının da çeşitli yönlerini gözler önüne serer. Roman anlatıcısı, değer yargılarına bağlı olarak şahidi olduğu toplumun aksayan yönlerini eleştirir, dolaylı ya da açık biçimde doğruyu işaret eder. Bu bağlamda Tanzimat romancısı, Osmanlı toplumunun sosyal meselelerini göz ardı etmemiş, politik/ekonomik ve kültürel endişelerle, fikri ve estetik düzeylerde katkıda bulunmuştur. 19. Yüzyıl Osmanlı hayatının bireysel ve sosyal meselelerinden biri olan züppe ahlakı, toplumsal hayatta olduğu gibi edebi alanda da kendini göstermeye başlar. Romancı, züppe tipinin ahlakî özelliklerini deşifre ederek sosyal yapıyı ve bu yapı içindeki ilişkileri deforme edici tutumunu eleştirir. Erkek ve kadın olarak züppenin; Avrupaî yaşam özentisi, taklitçiliği, şımarıklığı, Fransızca hayranlığı, müsrifliği, giyim kuşam düşkünlüğü en çok dikkat çekilen unsurlar olmuştur. Makalede, züppenin bu tutum ve davranışlarının romancı zaviyesinden eleştiri boyutu incelenecektir.

The novel, which is the most powerful literary type in social life, reveals various aspects of society as well as individual life. The novelist of the novel criticizes the deficiencies of society in which it is a witness as a result of value judgments, indirectly or explicitly points to the truth. In this context, the Tanzimat novelist did not ignore the social issues of the Ottoman society and contributed to political and economic and cultural concerns at the intellectual and aesthetic levels. The snob morality, which is one of the individual and social issues of the 19th century Ottoman life, begins to manifest itself in the literary field as well as in social life. The novelist, by deciphering the morality features of the snob type, criticizes the social structure and its deforming attitude. The snob as male and female; European life-loving, imitation, perky, admiration for French, wastefulness, and enthusiast of clothing were the most attention points. In this article, the criticism of this attitude and behavior of the snob will be examined.