Toplumsal kimliğin oluşumunda sosyal bilgiler dersinin rolünün incelenmesi: sosyal bilgiler öğretim programları (1968, 1998, 2005)

Abstract

İnsanın toplumsal bir varlık olması onu toplumsal hayatla ilişki içinde olmaya zorlamaktadır. Toplum bireylerin ihtiyaçlarına cevap verirken aynı zamanda bireylerden birtakım beklentiler içerisindedir. Toplumun bu beklentileri bireylerde toplumsal bir kimlik geliştirir. Toplumların eğitim sistemlerinin bu amaca hizmet ettiği görülür. Bu araştırma toplumsal kimliğin oluşumunda Sosyal Bilgiler dersinin rolünü incelemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Nitel araştırma yöntemiyle gerçekleştirilen bu araştırmada 1968, 1998 ve 2005 Sosyal Bilgiler dersinin amaçları incelenmiştir. Elde edilen veriler içerik analizi ile çözümlenmiştir. Buna göre Sosyal Bilgiler öğretim programlarının amaçlarında toplumsal kimlik oluşumuna en çok millet olma bilinci, vatan bilinci, devlet bilinci, hukuk kuralları, vatandaşlık bilinci, toplumsal bütünlük/uyum ve toplumsal değerler kategorilerinin katkı sağladığı tespit edilmiştir. 1998 Sosyal Bilgiler dersinin amaçlarında toplumsal kimlik diğer iki programa göre daha fazla vurgulanmaktadır. Bu programı sırasıyla 1968 ve 2005 Sosyal Bilgiler dersinin amaçlarını takip etmektedir. 2005 Sosyal Bilgiler programının amaçlarında toplumsal kimliğin oluşumuna ilişkin ifadelerin yanı sıra bireye yönelik ifadelerinde yer aldığı görülmektedir.

The fact that human is a social entity forces him to be in relation with social life. While the society responds to the needs from individual, it is also in some expectation from the individual too. Individuals develop social identities by means of the needs of the societies. It is seen that the education systems of the societies serve this purpose. This research was conducted to examine the role of the Social Studies course in the formation of social identity. In this research conducted by qualitative research method, the aims of 1968, 1998 and 2005 Social Studies course were examined. The obtained data were analyzed by content analysis. According to this, it has been determined that for the purposes of the social studies curricula, the most common forms of social identity are consciousness, national consciousness, state awareness, legal rules, citizenship consciousness, social integrity/harmony and social values. Social identity is emphasized more than the other two programs in the purposes of the 1998 Social Studies course. This program follows the objectives of the Social Studies course of 1968 and 2005. It is s†een that the purposes of the 2005 Social Studies program included statements about the formation of social identity as well as statements about the individual.