Kutadgu Bilig’e göre yönetici ve nitelikleri

Abstract

Sözlü veya yazılı edebî ürünler milletlerin zengin bilgi kaynaklarının başında gelmektedir. İslamiyet sonrası ilk Türk eserlerinden olan Kutadgu Bilig, Türk kültürü için bir ebedilik vasıtasıdır. Türklerdeki sosyal hayat, din, düşünüş, hükümdarlık anlayışı, devlet felsefesi… gibi daha birçok kültürel kodu bu eserde bulmak mümkündür. Kutadgu Bilig sayılan bu yönleriyle birlikte geçmişi bilmek, anlamak ve geleceğe yöntem önermek açısından da birçok bilimsel çalışmanın nesnesi olmuştur. Bu çalışmada amaç Kutadgu Bilig’in devlet yöneticisi açısından incelenmesidir. Çalışmada Kutadgu Bilig’in XII, XVII, XVIII, XXI, XXIII, XXIV, XXV, XXVI, XXVII, XLI, XLII ve XLIII bölümleri hükümdar tasarımı ve devlet anlayışı bakımından incelenmiştir. Ancak ele alınan konuya göre eserin diğer bölümlerinden de yararlanılmıştır. Yönetici özelliklerinin sunulmasında eserden alıntılara yer verilmiştir. Kutadgu Bilig’de tasvir edilen hükümdar tipi bilgilidir, güçlüdür, savaşçıdır, siyaset bilgisiyle devletini en iyi şekilde idare ederek hem halkını mutlu eder hem de ülkesinin sınırlarını genişletir. Ancak Karahanlılar Devleti döneminde İslamiyet’in kabul edilmiş olması nedeniyle hükümdar tasvirlerinde dinin etkisi de gözlenmektedir. Türk devlet ve hâkimiyet anlayışı dikkate alındığında hükümdar tipinin sahip olduğu özelliklerin aslında bir yöneticinin sahip olması beklenilen özellikler olduğu görülmektedir. Ancak Türklerde yerleşik hayata geçilmesi ile birlikte bozkır tipi alp tipinin yerini daha sistematik bir yönetim anlayışının aldığı görülmektedir.

Verbal or written literary products are at the forefront of rich information sources of nations. Kutadgu Bilig, one of the first Turkish works after Islamism, is an eternal means for Turkish culture. It is possible to find social life, religion, thinking, government understanding, state philosophy and many other cultural codes of Turks. Kutadgu Bilig has become an object of many scientific studies in terms of knowing the past, understanding it and proposing a method to the future. From Kutadgu Bilig, it is possible to learn about Turkish administrators' understanding of state administration, power and politics. In this study, Kutadgu Bilig was examined in terms of the characteristics that a manager is expected to have in the context of "manager" and Turkish history and culture. In the study Kutadgu Bilig's sections XII, XVII, XVIII, XXI, XXIII, XXIV, XXV, XXVI, XXVII, XLI, XLII and XLIII have been examined in terms of the design of the ruler and the understanding of the state. However, the other sections of the work were also utilized according to the subject discussed. Citations from the work have been included in the presentation of the manager features. In the study, the type of the ruler depicted in Kutadgu Bilig is knowledgeable, powerful, warrior, makes his people happy by expanding the boundaries of his country by managing his state with the knowledge of politics. However, due to the acceptance of Islam in the Karahanlılar State, the influence of religion in the depictions of the ruler is observed. Considering the concept of Turkish state and sovereignty, it is seen that the features possessed by the ruler are in fact the expected characteristics that a ruler should have. However, with the adoption of a sedentary life in the Turks, it is seen that the steppe type and the alp type are replaced by a more systematic management approach.