Atatürk dönemi deniz taşımacılığı (1923-1938)

Abstract

Bu çalışmanın amacı, 19. ve 20. yüzyıl, Türk denizcilik tarihi açısından önemli bir dönüşüm sürecini ortaya koymaktır. Kapitalist Batı dünyasının ekonomik, teknolojik, kültürel ve özellikle de askeri üstünlüğü karşısında Osmanlılar, başta askeri alanda olmak üzere köklü reform çabalarına girişerek Batılı kurum ve değerlerini benimsemeye başlamıştır. Sanayi Devrimi'ne paralel olarak sivil ve askeri denizcilikte büyük atılımlar yapılmıştır. Ancak Osmanlı Devleti, bundan yeterince istifade edememiştir. Sanayisini tamamlamamış bir devletin, denizciliğini geliştirmesi de mümkün değildi. Osmanlı Devleti'nin son yüzyılda hızlı çözülüşünün temelindeki pek çok nedenden biri de budur. Osmanlı Devleti’nin yaşadığı acı deneyim, yeni kurulan Türk devletini bu konuda daha duyarlı olmaya itmişti. Türkiye Cumhuriyeti’nin bağımsızlık savaşının sonrasındaki en önemli hedeflerinden biri Türkiye'yi denizcilik alanında yüksek bir düzeye getirmekti. Yeni kurulan devlet Kapitülasyonların ve onların bir parçası olan Kabotaj hakkının devredilmesinin ülkenin gelişmesi önündeki en büyük engel olduğunu ve bu iki esaret zincirini kırmaya yönelik çabalarını ortaya koyarak, Cumhuriyetin ilk yıllarında denizcilik konusunda yeni bir düzenleme yapmaya çalışmıştır. Pek çok açıdan sorunlu bir miras devralan Mustafa Kemal ve arkadaşları, son derece planlı ve programlı bir denizcilik politikasıyla kısa süre içinde Türkiye’nin bu konuda yeniden doğuşunu gerçekleştirmiştir.

This paper dwells on an important turning point of the 19th and 20th centuries in terms of Turkish naval history. In the face of the economic, technological, cultural and particularly military superiority of the Capitalist Western world, the Ottomans began to make radical reform attempts particularly at military and to adopt Western institutions and values. Good progresses were made in civil and military maritime in accordance with the Industrial Revolution. However, the Ottoman Empire could not benefit from it sufficiently. It was not possible for a state to develop its maritime when it could not complete its industry, which is one of the many reasons why the Ottoman Empire dissolved rapidly in the last century. This unpleasant experience of the Ottoman Empire made the newly-established Turkish state more aware of the conditions. One of the important objectives of the Republic of Turkey after the War of Independence became to elevate Turkey in maritime. This young state considered capitulations and the transfer of the right of cabotage as the biggest obstacle to the development of the country, and thus it endeavored to break these bondage chains so as to make new regulations in maritime in the first years of the Republic. Mustafa Kemal and his fellow men, who inherited a problematical state on several counts, performed the rebirth of maritime in Turkey shortly with an extremely planned and systematical maritime policy.