Rasyonel-irrasyonel tüketimin belirleyicileri ve Isparta’da bir araştırma

Abstract

Tüketim, bir mal veya hizmeti kullanıp yok etmek anlamına gelmektedir. Her insan yaşamını sürdürmek için zorunlu tüketim yapmak zorundadır. Zaman içinde gelişen teknoloji ile birlikte ihtiyaçları karşılayan mal ve hizmet sayı ve çeşitliliğinde meydana gelen artış, tüketim yaparken seçim yapma ve karar verme mecburiyetini de beraberinde getirmiştir. İnsanlar tüketim yaparken içsel ve dışsal birçok faktörün etkisi altında kalırlar ve tüketim kararlarını bu etkiler altında verirler. Bu durum ise tüketimin zaman zaman rasyonel olmaktan uzaklaşmasına neden olur. Bir tüketimin rasyonel olup olmadığını anlayabilmek için, tüketim kararını etkileyen içsel ve dışsal faktörlerin neler olduğu ve tüketim kararını nasıl etkilediğini bilmek gerekmektedir. Bu çalışma yapılan tüketimin rasyonel olmasına veya olmamasına neden olan faktörlerin neler olduğunu araştırmaya yönelik olarak yapılmıştır. Isparta il merkezinde 205 kişiden oluşan örnek grubuyla yüz yüze görüşmeler yapılarak veriler toplanmıştır. Elde edilen veriler SPSS programına uygun formatta girilmiş ve güvenilirlik, faktör, korelasyon analizleri yapılmıştır. Yapılan analizler sonucu elde edilen bulgular yorumlanarak insanların tüketim rasyonalitesini etkileyen faktörler rasyonel ve irrasyonel olarak iki gruba ayrılmıştır. Ayrıca veriler arasında çaprazlama (crosstabb) analizi de uygulanarak ankete katılanların tüketim davranışları hakkında bilgilere ulaşılmıştır.

Consumption means that depleting the product or service by using it. Each one has to consume to sustain their life. The increase in the number and diversity of goods and services that meet needs by emerging technology over time has brought with it the obligation to electing and decision-making while consuming them. People remain under the influence of many internal and external factors while consuming and they make consumption decisions under the same influences. In this case, the consumption moves away from rationality time to time. Internal and external factors affecting the consumer decisions and how they affect the consumption must be known to understand consumption is rational or not. This study was carried out for research the factors that caused the consumption is rational or irrational. The data were collected through face to face interviews from the sample group of 205 people in Isparta centrum. The obtained data were entered into SPSS software in an appropriate format and analyzes such as reliability, factor and correlation were performed. As a result of the analysis, the factors affecting the human's consumption rationality are divided into two groups as rational and irrational by the interpretation of findings. Also, information about consumption behaviors of the respondents has been reached by applying the Crosstab analysis to data.