Pragmatizm ve hermeneutik sosyal bilimler felsefesi ve metodolojisine
hâkim olan kısır ve düalistik kavrayışı eleştiren, geleneksel (pozitivist)
görüşün “yöntem fetişizmine” ve “kesinlik arayışına” karşı duran
yaklaşımlardır. Hermeneutik, insanı içinde yer aldığı ufuk ekseninde
değerlendirir ve insanî tecrübe ediş alanlarında “en doğru yöntem”in
tahakkümünün yarattığı hakikat tekelciliğine savaş açar. Pragmatizm ise,
araştırma ve soruşturmayı, problem odaklı pratik insan düşünüşünün her
zerresine uyarlayan bir yaklaşımdan hareket eder. İnsan doğasına
tanımlar üreten, onu “kabuller”e göre tasnif eden, salt refleksiyona
indirgenmiş ve yaşamdan kopuk bir “bilimcilik”e bulanmış sosyal bilim
kavrayışlarını eleştiri konusu edinir. Her iki “yol ayrımı” sosyal bilimler
metodolojisinde çığır açıcı yönelim ve fraksiyonlar üretmiştir. Hem
pragmatizm hem de hermeneutik, hakikatin verili dünyasından,
dünyaların açık uçlu hakikatlerine geçişin “öncü” ve “yenilikçi” ekolleri,
kısacası kendi çağlarının avant-garde’ları olagelmiştir. Makalemizde, her
iki eğilimin öne çıkan argümanları ışığında, uzlaştıkları ve ayrıştıkları
hususlar ele alınmaktadır.
Pragmatism and hermeneutics are approaches that oppose the “method
fetishism” and “quest for certainty” of the traditional (positivist) view,
which criticizes the vicious and dualistic conception that prevails in the
philosophy and methodology of social sciences. Hermeneutic evaluates
man on the axis of the horizon in which he is involved and fights against
the monopoly of truth created by the domination of the “most correct
method” in the fields of human experience. It criticizes the social science
insights that producing definitions to human nature and classify it
according to some “acceptances” reduced to reflection immersed in a
“scienticism” which disconnected from life. Both “parting of the ways”
produced groundbreaking orientations and fractions in the social sciences
methodology. Both views have been the “leading” and “innovative”
schools of the transition from the given world of truth to the open-ended
truths of the worlds, in short, the avant-garde of their age. In this article,
in the light of the prominent arguments of both trends, the issues that
they agree and diverge are discussed.
