Adıyaman camilerinde süsleme unsuru olarak “bacini” uygulamaları

Abstract

Kelime anlamıyla bacini hakkında birçok farklı görüş olsa da özellikle sanat tarihi alanında kullanımı bezeme oluşturmak amacıyla yapıların belirli bölgelerine yerleştirilen seramik kaplara denmektedir. Anadolu ve Avrupa coğrafyası içinde farklı dönemlere ait uygulamaları bilinen bu süsleme tekniği Selçuklu döneminde yoğun olarak kullanılmışken Osmanlı döneminde kullanım alanı oldukça daralmıştır. Avrupa’da bilinen örneklerin çoğunluğu Bizans dönemine ait olmakla birlikte az sayıda da olsa İstanbul’da da bilinen örnekleri vardır. Daha çok Yunanistan, Makedonya, İtalya gibi bölgelerdeki Bizans dönemi eserlerinde karşımıza çıkmaktadır. Osmanlı döneminde kullanımı daralsa da özellikle Güneydoğu Anadolu Bölgesinde 18. Yüzyıldan itibaren inşa edilen yapıların minare ve cephelerinde seramik kapların yapılara monte edilerek bezeme oluşturma çabası oldukça önemlidir. Bu bağlamda özellikle Adıyaman’da yer alan yapılarda da benzer süslemelerin görülmesi şaşırtıcı değildir. Konu kapsamında Adıyaman Merkez ve Besni ilçesinde yer alan beş cami örneği incelenmiş ve bünyelerinde bulunan bacini özellikleri hakkında detaylı bilgiler verilmiştir.

Although there are many different opinions about bacini in the sense of the word, it is called ceramic pots placed in certain parts of the buildings in order to create decoration especially in the field of art history. This ornament technique, known for its applications from different periods in Anatolia and Europe, was used extensively during the Seljuk and Byzantine period. It is mostly seen in Byzantine period works in regions such as Greece, Macedonia and Italy. Even though its usage was narrowed during the Ottoman period, especially in the Southeastern Anatolia Region, the efforts of the ceramic vessels, which were present in the minarets and façades of the buildings built since the 18th century, are mounted on the buildings and are very important. Within the scope of the subject, five mosques in Adıyaman Center and Besni district were examined and detailed information about bacini characteristics and features were given.